Een kijkje in het dagelijkse bestaan van mysterieus Noord-Korea
Dit gaat niet over de 'big five' van Afrika. Sinds de eerste organismen 3,7 miljard jaar geleden op onze planeet verschenen, heeft de wereld vijf massa-extincties meegemaakt, die bekend staan als de 'Grote Vijf'. Deze gebeurtenissen hebben geleid tot de snelle dood van meerdere soorten in een relatief korte periode.
De eerste van de vijf massa-extincties vond ongeveer 440 miljoen jaar geleden plaats. Ongeveer 85% van de mariene soorten stierf uit, wat wordt toegeschreven aan een strenge ijstijd die het zeeniveau deed dalen en de mariene habitats drastisch veranderde.
Ongeveer 375 miljoen jaar geleden stierf ongeveer 75% van alle soorten op aarde uit tijdens het Laat-Devoon, waarbij ook het zeeleven werd getroffen. Over de oorzaak van het uitsterven wordt nog steeds gediscussieerd, maar hypotheses zijn onder andere afkoeling van de aarde, zuurstofgebrek in de oceanen en mogelijke invloeden van asteroïden of kometen.
Deze massa-extinctie wordt ook wel de 'Grote Sterfte' genoemd. Het vond ongeveer 252 miljoen jaar geleden plaats en is de ernstigste massa-extinctie in de geschiedenis van de aarde. Ongeveer 96% van de zeedieren en 70% van de gewervelde landdieren werden uitgeroeid.
Het Grote Sterven werd waarschijnlijk veroorzaakt door massale vulkaanuitbarstingen in Siberië, die leidden tot klimaatverandering, verzuring van de oceanen en verlaging van het zuurstofgehalte. Deze gebeurtenis veranderde het leven op aarde ingrijpend, waardoor de biodiversiteit op aarde bijna werd hersteld en de weg werd vrijgemaakt voor de opkomst van de dinosauriërs.
De vierde massa-extinctie van de planeet vond ongeveer 201 miljoen jaar geleden plaats en elimineerde ongeveer 80% van het zeeleven en de grote amfibieën, wat de weg vrijmaakte voor de dominantie van de dinosauriërs.
Veel wetenschappers geloven dat vulkanische activiteit verantwoordelijk was voor het uitsterven, dat werd veroorzaakt door het uiteenvallen van het supercontinent Pangaea. Dit leidde tot klimaatverandering, verzuring van de oceanen en een aanzienlijke stijging van het kooldioxidegehalte.
De meest algemeen aanvaarde oorzaak van het uitsterven was de inslag van een grote asteroïde in het huidige Mexico, die enorme branden, een 'nucleaire winter' en daaropvolgende klimaatveranderingen veroorzaakte. Dit uitsterven veranderde de loop van de evolutie en zorgde ervoor dat zoogdieren de dominante landdieren werden.
Wetenschappers zijn het er algemeen over eens dat de aarde momenteel een zesde massa-extinctie ondergaat, grotendeels veroorzaakt door menselijke activiteiten. In tegenstelling tot eerdere uitstervingen, wordt deze veroorzaakt door factoren zoals de vernietiging van habitats, overexploitatie van soorten, vervuiling en klimaatverandering.
Het huidige tempo waarin soorten uitsterven wordt geschat op 100 tot 1000 keer hoger dan het natuurlijke tempo. Dit voortdurende uitsterven dreigt in de komende decennia een miljoen soorten uit te roeien, wat verwoestende gevolgen zou hebben voor ecosystemen en het voortbestaan van de mens.
Een van de belangrijkste oorzaken van het huidige massale uitsterven is de vernietiging van habitats over de hele wereld door de mens om plaats te maken voor landbouw. Als mensen bossen kappen, moeraslanden draineren en natuurlijke landschappen omvormen tot landbouw- en stedelijke gebieden, verliezen talloze soorten hun thuis.
De overexploitatie van soorten (door activiteiten als jagen, vissen en houtkap) is een andere belangrijke oorzaak van het huidige massale uitsterven. Veel soorten worden geoogst in een tempo dat niet duurzaam is, wat leidt tot een onherstelbare afname van de populatie.
Ontbossing, vooral in tropische regenwouden, is een belangrijke oorzaak van het huidige massale uitsterven. Bossen herbergen een enorm scala aan soorten, waarvan vele nergens anders voorkomen. Wanneer bossen worden gekapt voor landbouw, houtkap of ontwikkeling, verliezen deze soorten hun habitat en dreigen ze uit te sterven.
Omdat bomen kooldioxide verbruiken en zuurstof afgeven, vermindert ontbossing ook de capaciteit van de planeet om dit giftige gas te absorberen. Dit verhoogt op zijn beurt de temperatuur van de planeet en creëert een cascade-effect.
Als de koolstofuitstoot wereldwijd toeneemt, absorbeert de oceaan CO2 en wordt zuur, wat schadelijke gevolgen heeft voor mariene organismen, zoals koralen, weekdieren en sommige soorten plankton.
Koraalriffen behoren tot de meest biodiverse ecosystemen op aarde, maar ze zijn ook het meest kwetsbaar voor het huidige massale uitsterven. De verzuring van de oceaan en de vervuiling van het water eisen een zware tol van de koraalriffen, wat leidt tot wijdverspreide verbleking. Als koraalriffen afsterven, sterven ook de talloze soorten die ervan afhankelijk zijn voor voedsel, beschutting en broedplaatsen.
Amfibieën (zoals kikkers, padden en salamanders) behoren tot de meest bedreigde groepen in de huidige massale uitsterving. Ze zijn zeer gevoelig voor veranderingen in het milieu, waardoor ze kwetsbaar zijn voor habitatverlies, vervuiling, klimaatverandering en ziekten.
Een andere belangrijke oorzaak van het huidige massale uitsterven zijn invasieve soorten. Wanneer mensen uitheemse dier- of plantensoorten introduceren in nieuwe omgevingen, gaan ze vaak de concurrentie aan met inheemse soorten, vallen ze hen aan of verspreiden ze ziektes, wat leidt tot een afname van de populatie en uitsterven.
Uitsterfcascades treden op wanneer het uitsterven van één soort een kettingreactie veroorzaakt die leidt tot het uitsterven van andere soorten die er afhankelijk van zijn. Dit fenomeen komt steeds vaker voor in de huidige massale uitsterving, aangezien ecosystemen sterk met elkaar verbonden zijn.
Het huidige massale uitsterven roept belangrijke ethische en morele vragen op over de verantwoordelijkheid van de mensheid ten opzichte van andere soorten en de planeet. Als hoofdoorzaak van deze crisis heeft de mens de morele plicht om de biodiversiteit te beschermen en ecosystemen te behouden voor toekomstige generaties.
De toekomst van het leven op aarde hangt af van de acties die de mensheid onderneemt om de huidige massale uitsterving aan te pakken. Hoewel de situatie nijpend is, is er nog steeds hoop. Vooruitgang in wetenschap en technologie biedt nieuwe instrumenten voor het behoud van soorten en ecosystemen, maar dit vereist een wereldwijde inzet om de onderliggende oorzaken van uitsterven aan te pakken.
Inspanningen voor natuurbehoud zijn cruciaal om de gevolgen van de huidige massale uitsterving te beperken. Beschermde gebieden zoals nationale parken en wildreservaten bieden veilige toevluchtsoorden voor bedreigde diersoorten en helpen kritieke habitats te behouden.
In 2016 werd een baanbrekend internationaal verdrag ondertekend dat bekend staat als het Akkoord van Parijs om klimaatverandering tegen te gaan. De overeenkomst is bedoeld om de opwarming van de aarde te beperken tot minder dan 1,5°C door de uitstoot van broeikasgassen in elk land te verminderen. Dit zou een grote stap zijn in het stoppen van een massale uitsterving.
Een ander natuurbeschermingsinitiatief is 30x30, een wereldwijde natuurbeschermingsdoelstelling om tegen 2030 30% van het land en de oceanen op aarde te beschermen. Het doel is om biodiversiteit te beschermen, klimaatverandering tegen te gaan en ecosystemen te behouden door beschermde gebieden uit te breiden en duurzaam gebruik van land en oceanen te bevorderen.
Natuurbeschermingsorganisaties worden voortdurend geconfronteerd met grote uitdagingen op het gebied van financiering en ze zijn vaak afhankelijk van de bijdragen van gewone mensen om te kunnen blijven vechten tegen de vernietiging van de planeet. Het is een schijnbaar eindeloze strijd.
Zie ook: Wat je nog niet weet over het einde der tijden
Bronnen: (World Wildlife Fund) (National Institutes of Health) (Understanding Evolution) (Natural History Museum) (The Scientist) (Britannica)
Onze planeet is niet vreemd aan veranderingen. Sinds de wereld meer dan vier miljard jaar geleden werd gevormd, zijn er een aantal massa-extincties geweest die het leven bijna hebben gedecimeerd, om nog maar te zwijgen van de talloze andere natuurlijke gebeurtenissen die het aanzicht van de aarde hebben veranderd. Maar denk je aan massa-extinctie, dan zit je al snel op de dinosaurussen die door een komeet van de aardbol werden geveegd en niet zo zeer aan onszelf.
Toch vertelt de wetenschap ons een ander verhaal en is het mogelijk dat de volgende uitsterving al aan de gang is. Nieuwsgierig? Klik dan verder.
Zijn we aan het uitsterven?
Dieren sterven sneller dan ooit tevoren
LIFESTYLE Apocalypse
Onze planeet is niet vreemd aan veranderingen. Sinds de wereld meer dan vier miljard jaar geleden werd gevormd, zijn er een aantal massa-extincties geweest die het leven bijna hebben gedecimeerd, om nog maar te zwijgen van de talloze andere natuurlijke gebeurtenissen die het aanzicht van de aarde hebben veranderd. Maar denk je aan massa-extinctie, dan zit je al snel op de dinosaurussen die door een komeet van de aardbol werden geveegd en niet zo zeer aan onszelf.
Toch vertelt de wetenschap ons een ander verhaal en is het mogelijk dat de volgende uitsterving al aan de gang is. Nieuwsgierig? Klik dan verder.