Alles kan tot dan gebeuren!
Door de eeuwen heen is de vampier vanuit de schaduw van de folklore naar de schijnwerpers van de popcultuur geslopen en heeft hij wereldwijd een onweerstaanbare betovering op het publiek uitgeoefend. Gehuld in mysterie en gevaar belichamen vampiers de delicate dans tussen leven en dood, verleiding en horror. Hun verhalen zijn verweven in de tijd, van oude Slavische dorpen, waar angstige geruchten spraken over bloeddorstige fantomen, tot de met kaarsen verlichte kamers van Victoriaans Europa, waar aristocratische duivels aasden op nietsvermoedende mensen.
Deze legendes over deze ondoden evolueerden met elke eeuw die voorbijging en veranderden van spookachtige bedreigingen in complexe figuren die de diepste angsten en verlangens van de mensheid weerspiegelen. Maar waar komt de mythe eigenlijk vandaan? Klik door deze galerij om erachter te komen.
Hoewel de verschillende versies van de vampier sterk uiteenlopen, is een van de belangrijkste kenmerken van dit beroemde wezen dat hij menselijk bloed drinkt.
Vampieren jagen meestal 's nachts, omdat zonlicht hen verzwakt (en in sommige literatuur zelfs doodt). In meer klassieke gevallen hebben ze geen schaduw en geen spiegelbeeld.
Door de eeuwen heen is de mythe van vampiers uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van de moderne gothic cultuur en is het een symbool geworden van de griezelige fascinatie die geassocieerd wordt met Halloween en horrorfictie. Deze ondode wezens vermengen mysterie en angst in iconische verhalen en beelden.
Hoewel vampiers eeuwenoud lijken, is hun oorsprong recenter dan die van heksen en weerwolven. Hun karaktertrekken stammen grotendeels uit de tijd van voor het klassieke sprookje 'Dracula', maar de mythen over vampiers hebben diepe wortels in verschillende culturen.
Vroege vermeldingen van vampiers zijn terug te voeren op Slavische folklore, met name in Bulgarije, waar vampiers werden gezien als spookachtige monsters die ziekte en terreur naar dorpen brachten.
De term 'vampier' zou afgeleid zijn van een Slavische term die 'duivel' of 'spookmonster' betekent, wat hun kwaadaardige aard aan het licht bracht als wezens die in staat zijn om wijdverspreid kwaad en verschrikking te veroorzaken.
Vampierverhalen verspreidden zich westwaarts door Duitssprekende soldaten van het Heilige Roomse Rijk, die de vampierverhalen in het westerse bewustzijn verankerden toen ze Hongarije en andere Slavische gebieden bezetten.
Toen de vampiermythen Wenen, Berlijn, Parijs en Londen bereikten, evolueerde het beeld van een ongrijpbare geest naar een ondood, fysiek wezen dat gekenmerkt wordt door hoektanden en een verlangen naar menselijk bloed.
Het geloof over de medicinale waarde van menselijk bloed kan ook van invloed zijn geweest op de vampiermythe. Aderlating was ooit gebruikelijk in Europa en Amerika. Men dacht dat het kwalen genas, wat een duistere draai gaf aan de dorst van de vampier.
John Polidori's werk 'The Vampire' uit 1819 herdefinieerde het vampierarchetype als een elegante heer met een onheilspellende charme in plaats van een dierlijk monster. Dit markeerde het begin van de evolutie van de vampier tot een duistere charmeur.
Joseph Sheridan Le Fanu's novelle 'Carmilla' uit 1872 introduceerde het concept van een vrouwelijke vampier en creëerde een iconisch personage dat aast op nietsvermoedende vrouwen in een mix van horror en gotische romantiek.
Bram Stokers roman 'Dracula' uit 1897 gaf de vampier zijn klassieke kenmerken: een lijkbleke man met een koninklijk voorkomen, scherpe hoektanden en de macht om zijn aandoening door te geven. Zelfs de lange vingernagels en puntige oren van graaf Dracula vertelden het verhaal van een geraffineerd monster.
Stokers roman zette de standaard voor toekomstige vampierverhalen. De auteur (op de foto) was deels geïnspireerd door Slavische folklore en mogelijk Vlad de Spietser.
Vlad de Spietser, of Vlad III, was een 15e-eeuwse heerser van Walachije (het huidige Roemenië). Vlad stond bekend om het gebruik van wrede tactieken om zijn rijk te verdedigen, vooral spietsen, wat hem een angstaanjagende reputatie opleverde.
Volgens de legende dineerde Vlad de Spietser graag met zijn stervende slachtoffers en doopte hij vaak brood in hun bloed. Het is niet bekend of deze bloederige verhalen waar zijn.
In de jaren 1980 stelden verschillende academici voor dat de zeldzame bloedziekte porfyrie (die een bleke huid en lichtgevoeligheid veroorzaakt) ook kan hebben bijgedragen aan de vampiermythe.
Mensen met porfyrie hebben symptomen die lijken op die van vampiers, zoals een bleke huid, afkeer van zonlicht en hoektanden. In de middeleeuwen kan dit het geloof in echte vampiers hebben aangewakkerd.
Lijders aan porfyrie zijn vaak gevoelig voor knoflook vanwege de krachtige smaak. Dit detail komt griezelig overeen met de overlevering over vampiers en versterkt het idee dat vampiers bang zijn voor knoflook.
Paranoia in de middeleeuwen zorgde ervoor dat veel mensen met porfyrie door de kerk werden berecht en op de brandstapel belandden. De Spaanse inquisitie kan de angst van vampiers voor religieuze symbolen verklaren.
Hondsdolheid, met symptomen als agressie en schuim op de mond, heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de mythen over vampiers. De ziekte kan worden verspreid door beten, wat ook overeenkomt met de besmettelijke beet van de vampier.
Tuberculose, ooit 'consumptie' genoemd vanwege de verslindende effecten, kan ook de inspiratie zijn geweest voor de vampiermythe door de illusie te wekken dat een slachtoffer wegkwijnt, vergelijkbaar met het 'leeggezogen' worden door een vampier.
De enige persoon die graaf Dracula kan evenaren als de meest beruchte vampier is Mercy Brown, een levensechte persoon die in Rhode Island in de Verenigde Staten woonde. Mercy en haar familie stierven eind 1800 aan tuberculose en haar vader gebruikte Mercy als zondebok om hun dood te verklaren.
Het lichaam van Mercy Brown werd opgegraven en haar hart werd eruit gesneden en verbrand. De as werd aan haar zieke broer gevoerd, die kort daarna omkwam.
Veel ziekten in de geschiedenis hadden destijds geen verklaring en dus symboliseerden vampiers de terreur van mysterieuze ziekten die hulpeloze gemeenschappen overspoelden.
Het tijdloze bestaan van vampiers kan ook sterk beïnvloed zijn door het sterftecijfer van die tijd, toen ziekten veelvuldig voorkwamen en mensen het concept van een ziektevrij eeuwig leven vertederend vonden.
Toen de wetenschap de angst voor vampiers wegnam en de technologie overvloedig werd, veranderden deze ondode wezens in fictieve personages en verschoven ze van een bron van terreur naar fascinerende, vaak geromantiseerde figuren in literatuur en film.
De Duitse film 'Nosferatu' uit 1922 was een van de eerste films waarin een vampier te zien was en bevestigde de horrorachtige kwaliteiten van het wezen in de hedendaagse cultuur.
Het romantiseren van vampiers is te zien in de populaire serie 'Twilight' van Stephenie Meyer, gepubliceerd tussen 2005 en 2008, en vervolgens verfilmd tot een populaire filmreeks.
Andere media hebben de vampiermythe ook weggehaald uit de horrormythologie en naar het rijk van de komedie gebracht. De Nieuw-Zeelandse film 'What We Do in the Shadows' (2014) en de zes seizoenen durende Amerikaanse televisieserie zijn bekende voorbeelden.
Vampiers blijven verankerd in de culturele psyche van onze samenleving en belichamen een mix van horror en aantrekkingskracht die ons confronteert met sterfelijkheid, verlangen en de griezelige schoonheid van het bovennatuurlijke.
Zie ook: Het terugtrekkende water van Lake Mead onthuld lugubere geheimen
Bronnen: (The Collector) (History.com) (Encyclopedia Britannica)
Waar komt de vampiermythe vandaan?
Achter het gotische monster dat al eeuwenlang tot de verbeelding spreekt
LIFESTYLE Halloween
Door de eeuwen heen is de vampier vanuit de schaduw van de folklore naar de schijnwerpers van de popcultuur geslopen en heeft hij wereldwijd een onweerstaanbare betovering op het publiek uitgeoefend. Gehuld in mysterie en gevaar belichamen vampiers de delicate dans tussen leven en dood, verleiding en horror. Hun verhalen zijn verweven in de tijd, van oude Slavische dorpen, waar angstige geruchten spraken over bloeddorstige fantomen, tot de met kaarsen verlichte kamers van Victoriaans Europa, waar aristocratische duivels aasden op nietsvermoedende mensen.
Deze legendes over deze ondoden evolueerden met elke eeuw die voorbijging en veranderden van spookachtige bedreigingen in complexe figuren die de diepste angsten en verlangens van de mensheid weerspiegelen. Maar waar komt de mythe eigenlijk vandaan? Klik door deze galerij om erachter te komen.