De heilige relikwieën van de Heilige Stoel
De middeleeuwen waren een tijd van bijzondere gebruiken, maar weinig zijn zo bizar als het berechten van dieren. Van varkens die beschuldigd werden van moord tot zwermen ongedierte die door geestelijken werden geëxcommuniceerd (uitsluiten van het sacramentele en liturgische leven), deze vreemde rechtszaken zijn een opvallende mix van wet, religie en folklore uit die tijd. Gegrond in een verlangen naar orde te midden van chaos, sleepten middeleeuwse samenlevingen zowel grote als kleine beesten de rechtbank in, waar ze werden behandeld als deelnemers aan de wetten van de mensheid.
Waarom waren zulke ongebruikelijke juridische argumenten destijds eigenlijk geldig? En wat waren de uitkomsten van deze zogenaamde processen?
Klik door deze galerij om erachter te komen!
In de middeleeuwen werden dieren (van tamme varkens tot insectenplagen) vaak onderworpen aan juridische processen. Dieren die mensen schade toebrachten, moesten deze rechtszaken doorlopen om verantwoordelijk te worden gehouden.
In deze periode waren er twee soorten dierenprocessen. Traditionele seculiere rechtbanken behandelden individuele zaken, zoals boerderijdieren die mensen verwondden, terwijl religieuze processen zich richtten op massale plagen zoals sprinkhanen of ratten.
Hoewel de Katholieke Kerk stelde dat dieren geen ziel hadden, werden dieren soms geëxcommuniceerd tijdens religieuze processen. Ondanks dat deze rituelen niet door de Kerk werden goedgekeurd, bleven ze bestaan om het publieke geloof in goddelijke gerechtigheid te bevredigen.
Veel van de dierenprocessen omvatten rituelen die spiritualiteit, magie en kerkelijke doctrine combineerden om dieren te excommuniceren en de stad te zuiveren, alles om de mensen hoop te geven dat de problemen waren opgelost. Uiteraard was de Kerk het hier niet mee eens.
Historici hebben ongeveer 200 verslagen van middeleeuwse dierenprocessen ontdekt, waarvan de vroegste plaatsvond halverwege de 1200s. Een vreemde mix van wet, religie en folklore werd gebruikt om maatschappelijke conflicten op te lossen.
Veel van de dieren die voor de rechtbank werden gebracht, waren huisdieren, van stieren tot paarden en zelfs koeien. Ze werden meestal berecht nadat ze burgers hadden verwond of gedood.
Naast gedomesticeerde zoogdieren werden ook sprinkhanen en ratten berecht, hoewel dit meer voor de vorm was. Individuele dieren die schuldig werden bevonden aan hun vermeende misdaden konden uiteindelijk ter dood worden gebracht, maar insecten en ongedierte waren niet zo makkelijk uit te roeien.
Dierenprocessen waren publieke evenementen met gedetailleerde juridische procedures, waaronder het aanstellen van verdedigers voor de beschuldigde dieren. Middeleeuwse samenlevingen namen deze praktijk echt uiterst serieus, zelfs als de uitkomsten vaak geen praktische oplossingen boden.
Varkens waren vaak beklaagden in middeleeuwse rechtbanken vanwege hun nauwe omgang met mensen en hun potentieel om schade aan te richten. Deze processen eindigden vaak met de executie van het varken op een manier die de straf voor menselijke misdadigers weerspiegelde.
In december 1457 werd een zeug in het Franse dorp Savigny ter dood veroordeeld voor het doden van een baby, nadat haar zes biggetjes een gewelddadige uitbarsting hadden veroorzaakt.
Omdat het dorp vastbesloten was zoveel mogelijk partijen verantwoordelijk te houden, werd ook de eigenaar van het varken beschuldigd van nalatigheid naast de veroordeling van de zeug. Het varken werd ter dood veroordeeld en ondersteboven opgehangen, wat destijds niet ongebruikelijk was.
Dierenprocessen die leidden tot ophanging van de beklaagde, waren destijds een van de meer alledaagse vormen van executie. Sommige dieren vielen onder dezelfde wetten als mensen, wat ook branden op de brandstapel of onthoofding omvatte.
Tijdens de middeleeuwen was jagen op dieren zoals herten voorbehouden aan de elite. Daardoor was vlees extreem duur, maar varkens waren een veelvoorkomende bron ervan. Zelfs wilde zwijnen werden bejaagd en soms ingezet om truffels op te sporen.
Gedomesticeerde varkens waren een belangrijk voedselbestanddeel, en wilde zwijnen waren een veelvoorkomende prooi voor jagers. Maar door de half-wilde aard van middeleeuwse varkens waren ze soms gevaarlijk, wat soms leidde tot fatale confrontaties met mensen.
Varkens waren een belangrijke bron van welvaart, en het bezitten ervan in vroegmiddeleeuws Europa was een teken dat burgers genoeg te eten hadden. In de loop der tijd namen huishoudspaarpotten de term 'spaarvarkens' over om dit te weerspiegelen.
De betekenis van het varken strekte zich uit tot mythes en verhalen, waarbij zijn processen en symbolische rollen werden vastgelegd in middeleeuwse literatuur en moderne afbeeldingen in films en boeken.
Een specifieke film uit 1993, bekend als The Hour of the Pig (of The Advocate in de VS), draaide om het proces van een varken en een advocaat die de taak had het dier te verdedigen.
De advocaat in The Hour of the Pig was gebaseerd op een echte jurist genaamd Bartholomew Chassenee, die ook ratten verdedigde die in Frankrijk werden berecht voor het vernietigen van gewassen.
Het vroegst gedocumenteerde dierenproces vond plaats in 1266 in Fontenay-aux-Roses, net buiten Parijs. Tegen de 15e eeuw waren dergelijke processen een vaste praktijk in Normandië en de Île-de-France.
Na hun verspreiding naar de Franse regio's Bourgondië, Lotharingen, Picardië en Champagne, werden dierenprocessen uiteindelijk geëxporteerd naar Italië, Duitsland en de Lage Landen.
Veel van de dierenprocessen volgden hetzelfde ritme en patroon. Zodra de dieren werden gearresteerd en formele aanklachten waren opgesteld, werden ze enige tijd in de gevangenis gehouden voordat hun zaak werd behandeld door een baljuw of een rechter. In de meeste gevallen werd de beklaagde schuldig bevonden.
In de huidige samenleving worden dieren vaak verantwoordelijk gehouden voor acties tegen mensen. Zo worden honden vaak geëuthanaseerd nadat ze iemand hebben gebeten. Maar er wordt niet langer een traditioneel proces voor een rechtbank gevoerd.
Het is ook in het huidige gewoonterecht vastgelegd dat dieren niet berecht kunnen worden omdat ze niet schuldig kunnen zijn. Aangezien dieren geen verstand hebben, zijn ze niet in staat om criminele intenties te koesteren en kunnen ze dus niet schuldig zijn aan een misdaad.
Moderne rechtspraktijken bepalen dat, als een dier een persoon verwondt door de nalatigheid van de eigenaar of verzorger, de mens aansprakelijk moet worden gesteld op grond van nalatigheid, en niet het dier zelf.
Middeleeuwse samenlevingen deelden deze opvatting niet. Mensen werden wel degelijk verantwoordelijk gehouden voor nalatigheid, maar beschuldigde dieren werden ter dood gebracht. Volksgeloof verergerde dit, omdat dieren vaak werden geantropomorfiseerd (dat wil zeggen, ze werden menselijke eigenschappen toegeschreven).
In de middeleeuwen waren dierenprocessen ook een manier voor mensen om hun schijnbare dominantie en macht over de natuurlijke wereld terug te eisen. Letsel door een dier werd gezien als een ernstige bedreiging voor de controle van de mensheid, en deze processen waren een manier om die controle opnieuw te bevestigen.
Dorpelingen die hun kinderen hadden verloren aan het geweld van dieren werden natuurlijk verteerd door verdriet en de onvoorspelbaarheid van het leven. Dierenprocessen boden een manier om de orde van de mensheid in het universum ritueel te herstellen.
Uiteindelijk waren dierenprocessen bedoeld als niets meer dan een pleister-op-de-wond voor burgers. Hoewel het veel eenvoudiger zou zijn geweest om een dier dat schade had aangericht gewoon te doden, boden juridische processen de mensen een gevoel van vergelding—zelfs als de zondebok niet begreep wat er gebeurde.
Zie ook: Dieren in dromen: hun symbolische betekenissen
Bronnen: (TheCollector) (History Today) (Britannica)
Je hond of kat kon in de Middeleeuwen juridisch worden berecht
Dierenprocessen waren echt een vreemd onderdeel van de middeleeuwse geschiedenis van Europa
LIFESTYLE Geschiedenis
De middeleeuwen waren een tijd van bijzondere gebruiken, maar weinig zijn zo bizar als het berechten van dieren. Van varkens die beschuldigd werden van moord tot zwermen ongedierte die door geestelijken werden geëxcommuniceerd (uitsluiten van het sacramentele en liturgische leven), deze vreemde rechtszaken zijn een opvallende mix van wet, religie en folklore uit die tijd. Gegrond in een verlangen naar orde te midden van chaos, sleepten middeleeuwse samenlevingen zowel grote als kleine beesten de rechtbank in, waar ze werden behandeld als deelnemers aan de wetten van de mensheid.Waarom waren zulke ongebruikelijke juridische argumenten destijds eigenlijk geldig? En wat waren de uitkomsten van deze zogenaamde processen?
Klik door deze galerij om erachter te komen!