De enorme ruimte bevat vreemde dingen die mensen misschien nooit zullen begrijpen
De aantrekkingskracht van het oude Rome is onmiskenbaar. Deze oude periode heeft vele mensen gefascineerd, door Hollywood-epossen, meeslepende videogames en talloze boeken. Sinds de oprichting van het Romeinse rijk in 31 v.Chr., hebben de verhalen van macht, verovering en cultuur zich door de eeuwen heen verspreid en onze collectieve verbeelding gevormd. Toch is veel van wat we denken te weten misschien meer gebaseerd op mythes dan op werkelijkheid.
Het Rome dat we ons voorstellen, compleet met brute, leven-of-dood arena-gevechten en grotere-dan-het-leven verhalen over decadentie, vervaagt vaak de grens tussen historische feiten en fictie.
Welke delen van het leven in deze oude stad zijn eigenlijk onwaar? Klik door de volgende galerij om de waarheid achter 15 mythes te ontdekken.
Hollywood-dramas hebben het begrip van mensen over hoe gladiatoren vochten veranderd, en het stereotype is dat ze tot de dood vochten. In werkelijkheid eindigde slechts één op de vijf van deze bloedige gevechten dodelijk. Gladiatoren waren waardevolle investeringen voor lanista's, de managers die hen trainden en bezaten, en een dode vechter betekende een financiële klap.
Maar vergis je niet: het spektakel van de gladiatorengevechten was nog steeds wreed en de deelnemers hadden vaak ernstige wonden en levensbedreigende infecties. De arena was een plaats van intense gevechten, maar het loonde om gladiatoren in leven te houden, klaar om te vechten en op een andere dag publiek te trekken.
Het geloof dat Romeinen zich overmatig voeden, vervolgens naar een aangewezen kamer renden om te braken en weer te feesten, is volledig onjuist. Vomitoria waren inderdaad echt, maar het waren eigenlijk architectonische innovaties in theaters en amphitheaters, ontworpen voor een efficiënte beweging van het publiek.
Vomitoria waren doorgangen die het mogelijk maakten voor toeschouwers om soepel uit stadions te stromen, waardoor ze meer te vergelijken zijn met moderne afritstroken dan met enig soort eetexcessen. Dus, ondanks de grafische associatie van de term, hadden vomitoria meer te maken met het beheersen van grote menigten dan met groteske eetgewoonten.
Wanneer mensen zich het oude Rome voorstellen, denken ze vaak aan witte marmeren standbeelden die onberispelijk bleek zijn, maar dit is verre van de werkelijkheid van die tijd. Romeinse standbeelden waren in feite levendig beschilderd en waren ooit gevuld met kleur, waarbij ze levensechte huidskleuren, opvallende kleding en zelfs gedetailleerd gezichtsbeharing weergaven.
Door de eeuwen heen is de verf op Romeinse standbeelden geërodeerd, waardoor de eenvoudige stenen figuren achterbleven die we vandaag de dag kennen. Het misverstand over hun opzettelijke witheid is blijven bestaan, waardoor de levendige, kleurrijke esthetiek die de oude Romeinse kunst ooit tot leven bracht, is verdwenen.
Het blijvende verhaal van keizer Nero die harteloos de viool (of de harp) speelde terwijl vlammen Rome in 64 n.Chr. verwoestten, is meer een legende dan feit. Dit dramatische beeld wordt ondermijnd door verschillende historische onnauwkeurigheden: niet alleen werden de belangrijkste verslagen lang na het evenement geschreven, maar violen waren zelfs nog niet uitgevonden totdat de Middeleeuwen.
Bewijs suggereert dat Nero de ramp serieus nam, snel terugkeerde naar Rome en hulpverleningsinspanningen organiseerde. In plaats van onverschillig te zijn, wijzen Nero's acties erop dat hij een heerser was die probeerde de chaos te verminderen, en de mythe van zijn muzikale harteloosheid is waarschijnlijk een overdreven verhaalversiering.
Hoewel de Romeinse samenleving onmiskenbaar patriarchaal was, waren vrouwen niet beperkt tot huiselijke isolatie. Velen vonden manieren om macht en autonomie uit te oefenen. Rijke vrouwen (zoals Julia Felix uit Pompeii) bezaten eigendommen en leidden bedrijven, terwijl vrouwen uit elitepolitieke families invloed uitoefenden op besluitvorming op de hoogste niveaus.
Vrouwen organiseerden ook openbare protesten, zoals de opstand tegen de beperkende lex Oppia in 195 v.Chr., een wet die de rijkdom van vrouwen beperkte. Zelfs zonder het recht om te stemmen of een ambt te bekleden, lieten Romeinse vrouwen een significante invloed achter op het openbare leven.
In tegenstelling tot het idee van een homogene imperium, was Rome een smeltkroes van talen, etniciteiten en culturen. Het uitgestrekte rijk strekte zich uit over drie continenten en bracht mensen samen van het huidige Engeland tot Noord-Afrika.
Zelfs keizers stonden bekend om hun afkomst uit verre landen, zoals Trajanus die uit Spanje kwam en Septimius Severus (op de afbeelding) uit Libië. Het Romeinse rijk was een uitgestrekte, onderling verbonden wereld waar diversiteit floreerde, zowel in de mensen als in hun gewoonten.
Het Colosseum, iconisch zoals het is, was niet de belangrijkste locatie voor de brutale martelarendood van vroege christenen. Hoewel verhalen over massale executies daar populair werden in de 5e eeuw, is er geen concreet bewijs om deze te ondersteunen.
Andere locaties, zoals het Circus Maximus of provinciale arena's, werden vaker gebruikt voor dergelijke straffen. Tegen de tijd dat deze verhalen voet aan de grond kregen, was het christendom al omarmd als de officiële religie van het rijk, en had de Katholieke Kerk het Colosseum gewijd als een heilige plek.
Het traditionele verhaal van de val van Rome in 476 n.Chr. (toen de barbaar Odoacer Romulus Augustulus afzette) vereenvoudigt een complexe geschiedenis. Tegen die tijd was het Romeinse rijk al opgesplitst in een westelijk en een oosters deel, en het Oost-Romeinse Rijk (gevestigd in Constantinopel) bleef nog duizend jaar bestaan als het Byzantijnse Rijk.
Historici hebben gesuggereerd dat het leven in Italië nauwelijks verstoord werd door de vermeende val, aangezien Romeinse gewoonten bleven voortbestaan. De val van het West-Romeinse Rijk markeerde eerder een overgang dan een abrupt einde, en echo's van de Romeinse beschaving beïnvloeden de wereld nog steeds vandaag de dag, van architectuur tot taal en wetgeving.
Hoewel toga's een cultureel symbool van het oude Rome waren, waren ze geen dagelijkse kleding. Oorspronkelijk gedragen door beide geslachten voor praktische doeleinden, werden toga's uiteindelijk voorbehouden aan mannen en evolueerden ze tot een formeel kledingstuk dat status symboliseerde.
Tegen de 2e eeuw v.Chr. droegen alleen mannelijke burgers toga's voor speciale gelegenheden, terwijl tunieken als meer gangbare kleding werden gedragen. Toga's waren kostbaar en omslachtig, gemaakt van dure wol, en daarom vermeden veel Romeinen ze, tenzij het echt nodig was. Tegen de 4e eeuw n.Chr. was de toga grotendeels vervangen door eenvoudigere mantels.
Op 15 maart in het jaar 44 v.Chr. werd Julius Caesar bruut vermoord door een groep samenzweerders, waaronder Marcus Junius Brutus, de zoon van Caesars minnares. Velen geloven dat de dictator de zin "Et tu, Brute?" ("En jij, Brutus?") uitsprak, maar dit is een veelvoorkomend misverstand.
De zin werd eigenlijk vereeuwigd door William Shakespeare. Historische verslagen suggereren dat hij ofwel "Kai su, teknon?" ("Jij ook, kind?") in het Grieks zei, of helemaal stil bleef terwijl hij werd gestoken. De werkelijke details van zijn laatste momenten blijven onduidelijk en zijn overschaduwd door Shakespeare's dramatische versie.
Hoewel veel gladiatoren slaven of veroordeelde gevangenen waren, waren er ook vrije mannen (en zelfs vrouwen) die voor dit leven kozen, aangetrokken door de belofte van roem en rijkdom. Succesvolle gladiatoren genoten van een beroemdheidsstatus, waarbij sommigen rijkdom vergaarden door prijzengeld.
De Romeinse samenleving beperkte uiteindelijk vrije burgers om zich aan te sluiten bij gladiatorengroepen en verbood vrouwen uit de hogere klasse om deel te nemen aan de spelen in 19 n.Chr. Keizer Septimius Severus handhaafde later een mannelijke-only beleid in 200 n.Chr.
De dramatische filmsequentie in 'Ben-Hur' (1959), waarin een groep slaven gedwongen wordt om een Romeins galeischip te roeien, zou in werkelijkheid nooit hebben plaatsgevonden. Romeinse galeien werden niet bemand door slaven, maar door geschoolde, betaalde vrije mannen. Deze roeiers waren goed getrainde professionals, gekozen om hun betrouwbaarheid en expertise, wat van cruciaal belang was tijdens zeeslagen.
Het gebruik van slaven zou een tactische fout zijn geweest, aangezien ze mogelijk in opstand zouden komen of zich bij vijanden zouden aansluiten als ze gevangen werden genomen. De werkelijkheid was pragmatischer en efficiënter, aangezien Rome vertrouwde op loyale en gedisciplineerde vrije mannen om haar oorlogsschepen te bemannen, zodat de roeiers een persoonlijk belang hadden bij het succes van hun missies.
Het verhaal van keizer Caligula die zijn paard, Incitatus, aanstelde als Romeins consul is meer mythe dan feit. Suetonius, een Romeinse historicus, schreef sensationele verhalen over de excessen van Caligula, inclusief beweringen over de extravagante behandeling van zijn paard, zoals een marmeren stal en dienaren.
Hoewel Suetonius de bedoeling van Caligula noemde om Incitatus een consul te maken, is de benoeming nooit gebeurd. Sommige historici beweren dat deze daad bedoeld was om de Romeinse Senaat te bespotten, en geen bewijs was van Caligula’s vermeende waanzin.
Conventioneel wordt aangenomen dat Rome de Griekse goden aannam en hen simpelweg nieuwe namen gaf. De Romeinse religie was een mengeling van inheemse overtuigingen en Griekse invloeden, maar het was niet simpelweg een geval van het hernoemen van Griekse goden. Toen de Romeinen in aanraking kwamen met de Griekse cultuur, begonnen ze hun goden gelijk te stellen aan de Griekse goden, waarbij ze mythen hervormden en tradities samenvoegden.
Jupiter, de oppergod van Rome, was oorspronkelijk onderscheidend, maar nam geleidelijk eigenschappen van Zeus over. Er bleven echter verschillen in rollen en symboliek. Romeinse goden waren minder menselijk en meer verbonden met burgerlijke en staatsfuncties, terwijl Griekse goden vaak met levendige, menselijke kenmerken werden afgebeeld.
De zogenaamde "Romeinse groet," die beroemd werd overgenomen door nazi-Duitsland en de Italiaanse fascisten, werd waarschijnlijk nooit gebruikt in het oude Rome. In tegenstelling tot de wijdverspreide mythe die de gebaar aan de Romeinse traditie koppelt, is er geen historisch bewijs om deze verbinding te ondersteunen.
De oorsprong van het gebaar lijkt terug te voeren naar een 18e-eeuws schilderij, ‘Eed van de Horatii’ door Jacques-Louis David, waarin Romeinse figuren hun rechterarm oprichten. Deze afbeelding inspireerde latere kunstenaars en toneelschrijvers, en het gebaar werd uiteindelijk overgenomen door Mussolini en Hitler.
Bronnen: (National Geographic) (Mental Floss) (Britannica)
Dingen die mensen verkeerd begrijpen over het oude Rome
Kom erachter wat er echt is gebeurd
LIFESTYLE Geschiedenis
De aantrekkingskracht van het oude Rome is onmiskenbaar. Deze oude periode heeft vele mensen gefascineerd, door Hollywood-epossen, meeslepende videogames en talloze boeken. Sinds de oprichting van het Romeinse rijk in 31 v.Chr., hebben de verhalen van macht, verovering en cultuur zich door de eeuwen heen verspreid en onze collectieve verbeelding gevormd. Toch is veel van wat we denken te weten misschien meer gebaseerd op mythes dan op werkelijkheid.
Het Rome dat we ons voorstellen, compleet met brute, leven-of-dood arena-gevechten en grotere-dan-het-leven verhalen over decadentie, vervaagt vaak de grens tussen historische feiten en fictie.
Welke delen van het leven in deze oude stad zijn eigenlijk onwaar? Klik door de volgende galerij om de waarheid achter 15 mythes te ontdekken.