De Verenigde Staten, China, Rusland, Duitsland en India voerden de grafiek aan
Op televisie worden we geconfronteerd met de afschuwelijke beelden van de oorlog in Oekraïne. Inwoners ontvluchten massaal hun thuis of vechten voor hun land en hun leven. Stukje bij beetje zien we verschillende Oekraïense steden als gevolg van bombardementen en beschietingen afbrokkelen.
Helaas is de geschiedenis getuige geweest van soortgelijke stedelijke slagveldscenario's waarin er ontelbaar veel onschuldige slachtoffers vielen en steden werden afgebroken tot de grond. Klik door en word herinnerd aan eerdere oorlogen waarin steden veranderden in ruïnes.
Terwijl de oorlog in Oekraïne heviger wordt, is Rusland herhaaldelijk beschuldigd van het bombarderen van civiele en niet-militaire doelen. Maar ondanks talloze beelden van de nasleep van dergelijke aanvallen, waaronder de ruïnes van dit appartementencomplex in Kiev, ontkent Moskou nog altijd de beschuldigingen. Als reactie hierop hebben de Verenigde Naties hun waarschuwing aan president Poetin herhaald dat directe aanvallen op burgers en burgerobjecten volgens het internationaal recht verboden zijn en kunnen neerkomen op oorlogsmisdaden.
Deze luchtfoto van Marioepol in het zuidoosten van Oekraïne is een verder bewijs dat woonwijken in het land systematisch zijn vernietigd. Helaas heeft de geschiedenis aangetoond dat burgers, of ze nu opzettelijk het doelwit zijn of per ongeluk worden gedood, in tijden van oorlog altijd de onschuldige slachtoffers zijn van conflicten en strijd.
De Amerikaanse Burgeroorlog was verantwoordelijk voor de eerste grootschalige aanval op burgers van de moderne tijd. Bij de slag om Fredericksburg, die op 11 en 15 december 1862 in Virginia werd uitgevochten, waren bijna 200.000 strijders betrokken. Het was de grootste concentratie troepen in een burgeroorlog ooit. De stad werd bijna weggevaagd voordat het werd bezet door de troepen van Ambrose Burnside, maar het werd dagen later heroverd en vernietigd door Zuidelijke troepen.
De eerdere aanval op Chambersburg in Pennsylvania door Zuidelijke troepen op 10-12 oktober 1862 verwoestte meer dan 500 van de 800 gebouwen van de stad: 278 woningen en bedrijfsgebouwen, 98 schuren en stallen en 173 verschillende bijgebouwen. Op de foto is het casco van het gerechtsgebouw te zien.
De slag om Atlanta verwoestte een eens zo bloeiende stad. De val op 2 september 1864 voor de troepen van de Unie liet meer dan 9.000 doden en nog veel meer gewonden achter. Naast de ernstige schade veroorzaakt door artillerie van de Unie, vernietigden terugtrekkende Zuidelijke troepen alle openbare gebouwen en mogelijke activa die de overwinnaars van nut konden zijn. Afgebeeld zijn de ruïnes van het Atlanta Union Depot na plundering door Shermans troepen toen ze zich terugtrokken.
Richmond in Virginia was tijdens de burgeroorlog de hoofdstad van de Geconfedereerde Staten van Amerika en daarom een belangrijk doelwit voor het leger van de Unie. Noordelijke troepen hadden het nabijgelegen Petersburg al ingenomen. Omdat ze hun hoofdstad niet in handen van de vijand wilden laten vallen, begon de Zuidelijke regering begin april 1865 met de evacuatie van Richmond. Terugtrekkende soldaten kregen het bevel om bruggen, het arsenaal en bevoorradingsmagazijnen in brand te steken. De vlammen verspreidden zich snel en lieten een reeds door bommen beschadigde stad gebroken en verkoold achter.
Vóór de Eerste Wereldoorlog werden tijdens conflicten luchtbombardementen uitgevoerd met behulp van ruwe maar effectieve brandgevaarlijke ballonnen. De ontwikkeling van vliegtuigen luidde de luchtoorlog in en op 1 november 1911 voerde de Italiaanse vliegenier Giulio Gavotti (1882-1939) de allereerste luchtaanval uit, waarbij hij 1,5 kg aan bommen liet vallen op Ain Zara, een dorp in de buurt van de Libische hoofdstad Tripoli, tijdens de Italiaans-Turkse oorlog. Gavotti is afgebeeld op een Farman-tweedekker in Rome in 1910.
Het eerste burgerdoel dat vanuit de lucht werd gebombardeerd was de Belgische stad Antwerpen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Duitse Zeppelin-luchtschepen voerden in augustus en september 1914 aanvallen uit op de haven, waarbij ze doelbewust op woonwijken gericht waren.
De invallen in Antwerpen scheppen een historisch precedent. Opeens werden steden en burgers legitieme doelen, en de gecombineerde strategie van bombardementen door vliegtuigen en artillerie zou verwoestend blijken te zijn. Afgebeeld in 1915 is de volledig verwoeste stad Ieper in België.
Het lukraak aanvallen van bebouwde gebieden resulteerde niet alleen in burgerslachtoffers, het betekende ook altijd de vernietiging van historische monumenten en andere cultureel belangrijke monumenten. Deze afbeelding uit mei 1916 toont de beschoten 13e-eeuwse kathedraal van Reims en andere beschadigde gebouwen in de Franse stad na zware bombardementen door Duitse troepen.
Twee veldslagen om Cambrai, in 1917 en 1918, lieten de Franse stad bijna in puin achter. Gecombineerde artillerie-, infanterie- en tankaanvallen door zowel Britse als Duitse troepen maakten de stad met de grond gelijk.
Een van de meest beruchte luchtaanvallen op een stad in de 20e eeuw was de aanval op Guernica tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Op 26 april 1937 bombardeerden het Condor-legioen van de nazi-Duitse Luftwaffe en elementen van het fascistische Italiaanse Aviazione Legionaria de Baskische stad enkel omdat ze het vermogen van de Duitse luchtmacht wilden testen. Slechts een paar van de vele honderden slachtoffers waren militairen. De gebeurtenis wordt voor altijd herinnerd in Pablo Picasso's anti-oorlogsschilderij 'Guernica', dat het Museo Reina Sofía in Madrid hangt.
In een ander berucht gevecht in de Spaanse Burgeroorlog werd het stadje Belchite tot puin gereduceerd na langdurige lucht- en artilleriebombardementen door Republikeinse troepen in augustus en september 1937. Later beval Franco dat de ruïnes onaangeroerd moesten blijven als een 'levend' oorlogsmonument. Wat er nog over was, is bewaard gebleven en kan vandaag de dag nog worden bezocht.
Het bombardement op Barcelona vond plaats van 16 tot 18 maart 1938. De reeks luchtaanvallen onder leiding van het fascistische Italië en nazi-Duitsland ter ondersteuning van de door Franco geleide nationalisten leidde tot de dood van meer dan 1.000 mensen in wat wordt beschouwd als de eerste luchttapijtbombardementen in de geschiedenis .
Ondertussen bereikte de Tweede Chinees-Japanse Oorlog aan de andere kant van de wereld een nieuw dieptepunt met de verovering van Peking, Shanghai en de hoofdstad Nanjing door Japanse troepen. Deze steden werden genadeloos gebombardeerd, waarbij honderdduizenden burgers omkwamen. Deze grootschalige oorlog tussen de Chinezen en het Japanse rijk wordt vaak beschouwd als het begin van de Tweede Wereldoorlog in Azië.
Op 1 september 1939 begon in Europa de Tweede Wereldoorlog. Nazi-Duitsland ontketende zijn angstaanjagende blitzkreig, of 'bliksemoorlog', een militaire campagne die de tapijtbombardementen van geallieerde steden in heel Europa omvatte. Een van de steden die het doelwit waren in Engeland was Coventry. Medio november 1940 kreeg de stad het een na het andere luchtbombardement te verduren, waarvan de meest verwoestende in de nacht van 14 november plaatsvond. Meer dan 43.000 huizen werden beschadigd of vernietigd en 554 mensen kwamen om het leven.
De Blitz-bombardementen duurden van 7 september 1940 tot 11 mei 1941, waarbij talrijke strategische steden in heel Groot-Brittannië het doelwit waren. Londen werd zwaar beschadigd: alleen al op een nacht, 14 oktober 1940 werden 200 mensen gedood in de hoofdstad. Het is ongelooflijk dat een van de meest erkende historische monumenten van Londen, de St. Paul's Cathedral, het heeft overleefd en werd daardoor een landelijk symbool van trots en veerkracht.
De tweede stad van Groot-Brittannië was een ander duidelijk doelwit. De luchtaanvallen op Birmingham in de nachten van 9 op 10 april 1941 waren bijzonder wreed. Deze foto toont de verwoesting in Newton Street, een gemengd woon- en winkelgebied van de stad.
Aan de overkant van de Ierse Zee had Belfast in Noord-Ierland ook te lijden onder de nazi-agressie. Deze foto toont de nasleep van een aanval op een industriële fabriek in het voorjaar van 1941. In totaal kwamen 43.000 burgers om tijdens de acht maanden durende Blitz-bombardementencampagne.
Polen was een vroeg slachtoffer van de agressie van nazi-Duitsland. Tegen het einde van de oorlog waren de Poolse steden niet meer dan stapels gebroken stenen. Warschau werd gesloopt. Maar in een buitengewone daad van vastberadenheid werd de stad herbouwd precies zoals het eruit had gezien vóór het begin van de vijandelijkheden.
In februari 1943 was de Russische stad Stalingrad vrijwel van de kaart geveegd in wat de dodelijkste en bloedigste veldslag in de geschiedenis van oorlogsvoering was. Het Duitse 6e leger werd uiteindelijk verslagen, maar pas nadat naar schatting twee miljoen mensen waren omgekomen, waaronder as- en Sovjettroepen en 40.000 burgers.
Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog lag een groot deel van Europa in puin. Dit is het gebombardeerde Neurenberg, afgebeeld in juni 1945. Geallieerde bombardementen van 1943 tot 1945 verwoestten meer dan 90% van het stadscentrum en doodden meer dan 6.000 inwoners. Na de oorlog werd Neurenberg symbolisch gekozen als de stad waar een reeks oorlogsmisdaden werd gehouden, waar overlevende leden van de nazi-hiërarchie hun aanklagers moesten confronteren.
Het bombardement op Dresden door Britse en Amerikaanse vliegtuigen tussen 13-15 februari 1945 resulteerde in een apocalyptische vuurstorm die het leven kostte aan naar schatting 25.000 mensen. De inval, die door velen als ongerechtvaardigd werd beschouwd, heeft de stad gedecimeerd en blijft een van de grootste morele controverses van deze oorlog.
Afgebeeld: de overblijfselen van de Duitse stad Wesel na intensieve geallieerde bombardementen in 1945. Naar schatting was 97% van alle gebouwen vernietigd.
In april 1945 hield Berlijn als functionerende stad op te bestaan. De hoofdstad van het Derde Rijk was ingestort onder meedogenloze aanvallen van geallieerde troepen. Hier te zien met uitzicht op de Tauentzienstraße Strasse is de kerk die nu bekend staat als de Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche. De grote toren staat er nog steeds in gehavende staat, zodat het herinnert aan wat oorlog aanricht.
Hier zie je het gehavende Pacific Theatre. Beschietingen van de Amerikaanse marine van Lingayen begin januari 1945 verwoestten de stad en dienden als opmaat voor een geallieerde amfibische operatie op de Filippijnen. Maar niemand was voorbereid op wat er acht maanden later gebeurde...
De atoombom van Hiroshima van 6 augustus 1945 ontplofte met een energie van ongeveer 15 kiloton TNT. Op het moment van ontploffing ontstond er een vuurbal die de temperatuur verhoogde tot 4.000°C, waardoor de stad in een inferno veranderde. Het totale aantal slachtoffers bedroeg 135.000, met 66.000 doden en 69.000 gewonden. De gevolgen van radioactieve neerslag zouden in de daaropvolgende jaren nog meer levens eisen. Een soortgelijk lot zou Nagasaki drie dagen later treffen.
Het conflict stak opnieuw de kop op in de regio Azië-Pacific nadat Noord-Korea, bevoorraad en geadviseerd door de Sovjet-Unie, in 1950 het zuiden binnenviel. Minstens 2,5 miljoen mensen kwamen om het leven gedurende een periode van drie jaar. Velen stierven als gevolg van luchtbombardementen. Op deze afbeelding van augustus 1950 laat een Superfortress van de Amerikaanse luchtmacht zijn dodelijke lading vallen op het in het noorden bezette Wansan, in Zuid-Korea.
In 1966 werden de beperkingen op het bombarderen van de Noord-Vietnamese hoofdstad Hanoi en de grootste haven van het land, Haiphong, opgeheven. Met dit groene licht breidden de Verenigde Staten Operatie Rolling Thunder uit om beide doelen aan te vallen. Op de foto zie je het gebombardeerde Hanoi in januari 1967.
Beiroet was het epicentrum van de langslepende Libanese burgeroorlog, die duurde van 1975 tot 1990. Gedurende deze tijd werd de stad die ooit bekend stond als het 'Parijs van de Middellandse Zee' in brokstukken achtergelaten. Herbouwd en gemoderniseerd, werd Beiroet in 2020 opnieuw grotendeels vernietigd, nadat een enorme explosie door de stad raasde. Waarschijnlijk werd dit veroorzaakt door de ontploffing van een grote hoeveelheid ammoniumnitraat die was opgeslagen in een havenmagazijn in de haven.
Sarajevo werd in 1994 zwaar gebombardeerd tijdens de bijzonder gewelddadige Bosnische oorlog van 1992-1994. Het gewapende conflict heeft veel delen van de stad in puin achtergelaten, waaronder het voormalige schaatsstadion, dat werd gebruikt tijdens de Olympische Winterspelen van 1984. Je ziet het hier als een platgebrand gebied, dat door de Verenigde Naties als basis werd gebruikt.
De invasie van het Russische leger en de daaropvolgende verovering van Grozny tijdens de Eerste Tsjetsjeense Oorlog lieten de hoofdstad levenloos en in fragmenten achter. De strijd, waarbij Moskou tegenover Tsjetsjeense rebellen stond, veroorzaakte een verbazingwekkend niveau van vernietiging en slachtoffers onder de burgerbevolking. Ook vonden de zwaarste bombardementen in Europa sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog plaats. Op de foto drijft rook rond het presidentiële paleis van Grozny, ingenomen door Russische troepen op 19 januari 1995.
De invasie van Irak in 2003 door coalitietroepen onder leiding van de Verenigde Staten omvatte aanhoudende bombardementen op de hoofdstad Bagdad. De stad leed ernstige schade aan de civiele infrastructuur, economie en culturele erfenis. Daarbij werden ten minste 1.700 Iraakse burgers gedood en raakten meer dan 8.000 gewond.
De vier jaar durende Slag om Aleppo vertegenwoordigt een van de langste belegeringen in moderne oorlogsvoering en een van de bloedigste veldslagen van de Syrische burgeroorlog, waarbij naar schatting 31.000 mensen om het leven kwamen. Pro-regeringstroepen, ondersteund door Hezbollah, sjiitische milities en Rusland, hebben de historische stad met de grond gelijk gemaakt door middel van aanhoudende artillerie en luchtbombardementen.
Bronnen: (United Nations) (Oxford University Press) (BBC) (The Guardian) (Britannica) (Los Angeles Times) (Al Jazeera)
Wanneer steden een slagveld worden
Stedelijke oorlogvoering door de eeuwen heen
LIFESTYLE Oorlog
Op televisie worden we geconfronteerd met de afschuwelijke beelden van de oorlog in Oekraïne. Inwoners ontvluchten massaal hun thuis of vechten voor hun land en hun leven. Stukje bij beetje zien we verschillende Oekraïense steden als gevolg van bombardementen en beschietingen afbrokkelen.
Helaas is de geschiedenis getuige geweest van soortgelijke stedelijke slagveldscenario's waarin er ontelbaar veel onschuldige slachtoffers vielen en steden werden afgebroken tot de grond. Klik door en word herinnerd aan eerdere oorlogen waarin steden veranderden in ruïnes.