De heilige relikwieën van de Heilige Stoel
Oude Griekse denkers dachten veel na over schoonheid, maar meer over de atletische mannelijke lichaamsbouw. Mannen hadden op een gegeven moment een veel hogere standaard van schoonheid dan vrouwen. Oude standbeelden tonen ons echter de geïdealiseerde vorm voor vrouwen, met behoorlijke heupen, een volle buste en vrouwen mochten ook graag worden gezien met een buikje.
De Chinese idealisering van zaken als een slanke taille, een bleke huid, grote ogen en kleine voeten zijn schoonheidsidealen die hun oorsprong vinden in de Han-dynastie (202 v.Chr.-220 n.Chr.). Ook lang zwart haar, witte tanden en rode lippen stonden hoog in het vaandel.
In de middeleeuwen hielden ze er nogal bijzondere idealen op na. Zo zag men graag een hoog, bolvormig voorhoofd; dunne, geëpileerde wenkbrauwen; kleine tanden; een lange nek; smalle borst; lage, schuine schouders; een hoge smalle taille; en een prominente buik die iets uitstak. Probeer daar maar eens aan te voldoen en dat met de middelen uit die tijd.
Om afstand te nemen van de strikte bescheidenheid en religie van de middeleeuwen, begonnen de renaissancekunstenaar s in 1300-1500 vrouwen met ontblote buste te schilderen, als symbool van vruchtbaarheid en sensualiteit. Botticelli's 'De geboorte van Venus' beeldt niet alleen de godin van liefde en schoonheid af, maar ook de 'ideale' vrouw. Die zag er natuurlijk uit, met rondingen en een bleek en rond gezicht met licht rode wangen. Veel kunstenaar s uit die tijd, met name Raphael, gaven toe dat ze hun verbeelding van de ideale vrouw schilderden in plaats van een echte vrouw. Vrouwen werden zo niet alleen objecten van vruchtbaarheid, maar ook van lust en schoonheid.
Vooral van 1400-1700 werd het als de plicht van een vrouw beschouwd om de status van haar man in gedrag en uiterlijk weer te geven. Een vol lichaam met een ruime boezem, een ronde buik, volle heupen en licht haar en een lichte huid werden gezien als het vrouwelijke ideaal van de hogere klasse.
Toen koningin Elizabeth in 1558 werd gekroond, veranderde dat ook het schoonheidsideaal voor de vrouw. Hoewel make-up eerder werd gezien als 'een incarnatie van Satan', werden de dikke laag wit loodpoeder van de 25-jarige koningin en haar kenmerkende rode lip al snel een symbool van klasse. Hoe bleker, hoe beter. Je scheidde je daarmee af van de arme klasse, die buiten moesten werken en daarmee steeds getinter werden. Was je rijk? Dan kon je de hele dag binnen blijven en bleven je pigmentcellen onaangetast.
Een bleek gezicht was nog altijd het schoonheidsideaal toen koningin Victoria in 1837 werd gekroond, maar het omvatte nu kwetsbaarheid en zwakte. Het was daarmee verwant aan heroine-chic, maar meer tuberculose-chic. Het hielp dat de make-up van die tijd ongelooflijk gevaarlijke materialen bevatte die vrouwen vergiftigden en daarmee er zwak uit kwamen te zien.
Maar paradoxaal genoeg bleef de ideale lichaamsvorm volslank en strak in de taille. Hoe deden deze zwakke vrouwen dat? De nadruk lag op het onderstel, met hoepelrokken en nauwsluitende onderkleding om de indruk van een zandloperfiguur te wekken. Korsetten werden erg populair vanaf de Renaissance tot in de 20e eeuw om de rondingen van een vrouw te accentueren. De taille werd flink ingesnoerd, waarmee de borstpartij naar boven werd gedrukt. Dat kwam niet echt ten goede aan je spijsverteringsstelsel.
Illustrator Charles Gibson drukte een enorme stempel op het schoonheidsideaal van de vrouw in de jaren 1890. In zijn prenten die verschenen in tijdschriften en op posters portretteerde hij de ideale vrouw. De 'Gibson Girl' was een lange vrouw met slanke taille, maar wel met rondingen. Ze was bleek maar niet gepoederd. Ze droeg een strak korset en haar jurken benadrukten haar figuur, zij het met soort kussen (cul de paris) die de achterkant meer volume gaf.
Een grote buste had de voorkeur, maar hoewel zachtheid en ronding nog steeds geliefd waren, werd de trend van dun zijn al ingezet. Hoewel het Gibson-meisje niet echt was, kwam Evelyn Nesbit het dichtstbij dit ideaal. Ze wordt beschouwd als eerste supermodel ter wereld.
Net als tijdens de Renaissance is dit vrouwelijke ideaal in het leven geroepen door een tekening van een man, in plaats van een echte vrouw.
In dit tijdperk was het schoonheidsideaal nogal aan verandering onderhevig, omdat de positie van de vrouw in de samenleving ook veranderde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog gingen veel vrouwen aan het werk en dat betekende dat meer vrouwen kozen voor een meer praktische look. Het haar verloor lengte en de korset werd afgeworpen. Rondingen maakten plaats voor een meer androgene strakke look.
Een nieuwe generatie zelfbewuste vrouwen, ook wel flappers genoemd, introduceerde een totale verandering in zowel mode als lichaamstype. Ze hadden meer jongensachtige lichamen: dun met een platte borst en een ingetogen taille. Vrouwen gingen zelfs zo ver dat ze beha's droegen die hun borst plat drukte en jurken die recht vielen om hun rondingen te verbergen. Ook kapsels werden wat mannelijker: korte snitten waren helemaal hét.
Hoewel het een nieuw tijdperk voor vrijheid leek, was er een duistere kant aan verbonden. Het was in deze tijd dat passpiegels en weegschalen voor het eerst beschikbaar kwamen voor het grote publiek tegen betaalbare prijzen. Dat betekende dat gewicht opeens een ding werd. Veel vrouwen raakten geobsedeerd door hun lichaam en onderzoek toont aan dat dit het tijdperk was waarin eetstoornissen de overhand kregen.
De jaren '20 eindigden slecht en tijdens de Grote Depressie had je de ruimte helemaal niet om je druk te maken over hoe je eruit zag. Door de Tweede Wereldoorlog ontstonden er tekorten op veel gebieden. Veel vrouwen droegen oude mannenpakken, met schoudervullingen en een zandloper silhouette. Echter hield deze jongensachtige figuur ook niet stand, omdat niemand eruit wilde zien alsof ze uitgehongerd waren.
Marilyn Monroe werd het boegbeeld van het ideale vrouwenlichaam: rondingen, een zandloperfiguur, een stevige buste en een slanke taille. Tegenwoordig worden de s*kssymbolen van de jaren '50 en '60 als 'plus-sized' beschouwd.
Op het moment dat jongeren gingen rebelleren tegen ouderwetse ideeën over vrouwelijkheid, namen de rondingen weer af. Het Britse fotomodel Twiggy werd een van de eerste internationale supermodellen en een icoon van de jaren ’60. Opnieuw werd de lange, dunne, adolescente lichaamsbouw voor vrouwen verheerlijkt.
In de jaren '90 werd de begeerde vrouwenmaat steeds kleiner. De 'heroine-chique'-look werd populair en verheerlijkte extreem dunne, slappe lichamen met een bleke huid. Het was verreweg het dunste vrouwelijke ideaal in de geschiedenis. In dit decennium werd anorexia nervosa geassocieerd met het hoogste sterftecijfer onder alle psychische stoornissen, bleek uit onderzoek.
Tijdens de jaren negentig begonnen de schadelijke effecten van het schoonheidsideaal hun tol te eisen op jongeren. Kinderen zo jong als vier of vijf begonnen naar verluidt een gebrek aan zelfvertrouwen te vertonen, en onder tieners bevonden zich de meeste gevallen van eetstoornissen. Bovendien werd overgewicht door de media belachelijk gemaakt en negatief geladen.
Er ligt ook een enorme nadruk op het gezicht, dat is gegroeid sinds de Gouden Eeuw van Hollywood. We streven nu naar een kleine, rechte neus, grote amandelvormige ogen, prominente jukbeenderen, volle lippen en een 'make-up zonder make-up'-look. De make-up- en plastische chirurgie-industrie is nog nooit zo lucratief geweest als nu, met topmodellen zoals Bella Hadid die behoorlijk wat plastisch chirurgische ingrepen hebben ondergaan.
Dit beeldje, gevonden Oostenrijk, is de oudste representatie van het vrouwelijk lichaam en dateert tussen zo'n 23.000 tot 25.000 jaar geleden. Men vermoedt dat de 'Venus van Willendorf' vruchtbaarheid of aantrekkelijkheid vertegenwoordigt: ze heeft geen gezicht en de nadruk lijkt vooral te liggen op de buste en heupen die erg rond zijn.
Make-up, die zowel door mannen als door vrouwen werd gedragen, raakte uit de mode nadat de Fransen in opstand kwamen tegen de aristocratie en haar kunstgrepen. Na de revolutie werd de kunst van het aanbrengen van make-up echter door vrouwen geadopteerd om daarmee indruk te maken op de man. De vrouw begon zich op haar meest verleidelijkst te presenteren.
Na de oorlog kon er weer worden gefeest en van het leven worden genoten. Het leidde ertoe dat een iets voller figuur aan populariteit won. Het zandloperfiguur, inclusief grote buste, was weer helemaal terug.
Hoewel tijdens de jaren '70 schoonheidsidealen wat werden losgelaten, bleef skinny nog altijd de trend. Farrah Fawcett had misschien een grotere buste dan Twiggy, maar ze was nog steeds petit. De haren mochten overigens weer groeien en de make-up doos lieten veel vrouwen links liggen.
Met de jaren '80 brak het supermodel-tijdperk aan, waar de 'perfecte' vrouw nog steeds lang en dun was, maar ze was nu ook 'sunkissed' en atletisch. De ideale heupomvang werd smaller, hoewel een grote borstpartij nog altijd begeerd bleef.
Vrouwentrends werden meer beïnvloed door modellen als Cindy Crawford en Naomi Campbell dan door actrices. Het veroorzaakte een enorme gang naar de sportschool en workoutvideo's waren big business. Ook in deze tijd zag men een toename in het aantal gevallen met een eetstoornis.
Veel experts zijn van mening dat sociale media verschillende lichaamstypes een platform hebben gegeven, doordat de representatie van het vrouwenlichaam niet enkel in handen meer is van Hollywood of de mode-industrie. Iedereen kan een foto plaatsen. En hoewel men op social media nog altijd gefocust is op perfectie, biedt het ook ruimte aan body positivity. Model Ashley Graham was naar verluidt het eerste 'plus-size'-model dat ooit op de cover van Sports Illustrated Swimsuit Issue verscheen in 2016, en vervolgens Vogue in 2017.
Braziliaanse buttlifts, neuscorrecties, shapewear, gezichtsfilters voor sociale media, Botox, fotobewerkings-apps, contourkits, waist trainers en nog veel meer zijn de norm geworden om vrouwen te 'helpen' het perfecte lichaam te krijgen en er jong uit te blijven zien. Tegelijkertijd zien we de body positivity-beweging naar ongekende hoogten groeien, waardoor er ruimte ontstaat voor zowel gemodificeerde als natuurlijke lichamen. Maar het feit blijft: geen enkel lichaam zal ooit perfect zijn noch blijven.
Bronnen: (CNN) (The List) (Enchanted Living Magazine) (Science of People)
Hoewel dun voor veel vrouwen nog altijd het streven is, begint het zich wel te mengen met andere, nieuwere lichaamsnormen. De hip hopcultuur heeft daarop een grote invloed. De belangrijkste kenmerken zijn een grote buste, een platte buik, een kleine taille, een vol achterwerk en brede heupen. De Kardashians zijn de postervrouwen geworden van postmoderne schoonheidsnormen (en culturele toe-eigening).
Hoe het ideaalbeeld van het vrouwelijk lichaam veranderde door de tijd
Het 'ideale lichaam' bestaat niet
LIFESTYLE Schoonheid
Met de komst van social media en de steeds lager liggende drempel naar de plastisch chirurg, lijken we steeds meer bezeten met het bereiken van het ideale lichaam. Echter proberen we al sinds mensenheugenis het schoonheidsideaal na te streven, maar daarbij verandert het uiterlijk van dat ideaal net als modetrends dat doen. Wat wel hetzelfde blijft is dat we als vrouwen onszelf behoorlijk wat aandoen om dit ideaal te bereiken. Nieuwsgierig geworden? Klik dan verder!