De heilige relikwieën van de Heilige Stoel
Het indrukwekkende IJsland trekt massaal toeristen aan die graag haar unieke landschap willen verkennen en fotograferen. Dit Noorse land, gelegen tussen de Noord-Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee, beschikt over vulkanen, geisers, warmwaterbronnen en lavavelden die kenmerkend zijn voor de omgeving. Het eiland en haar mooie natuur heeft echter ook te maken met een probleem: het ligt op de Mid-Atlantische Rug, op een kloof tussen tektonische platen, en dit heeft gevolgen.
Het lijkt erop dat een van de vele vulkanen in IJsland op het punt staat uit te barsten, en dat roept de volgende vraag op: zal er weer net zo'n grote chaos ontstaan als in 2010, toen Europese vluchten meer dan een maand aan de grond stonden vanwege een aswolk die uit een vulkaan kwam? Klik verder om te zien wat een vergelijkbare situatie eventueel zou kunnen veroorzaken.
De Mid-Atlantische Rug scheidt de Euraziatische en Noord-Amerikaanse aardplaten. Omdat ze momenteel met een snelheid van enkele centimeters per jaar uit elkaar bewegen, neemt de seismische en vulkanische activiteit langs deze breuklijn in IJsland toe.
Op het schiereiland Reykjanes was er al eeuwenlang geen sprake van vulkanische activiteit, waardoor sommige deskundigen dachten dat de vulkanen uitgestorven waren.
In 2021 kwam daar verandering in. Vanaf dat moment zijn er elk jaar wel uitbarstingen geweest. Reykjanes wordt getroffen door honderden aardbevingen per dag.
Sinds eind oktober 2023 zijn er uitstulpingen van lava te zien in het land, die zijn veroorzaakt door magma dat zich vanuit de aardkorst naar boven beweegt. Op de foto zie je een lavaveld die na de uitbarsting van de Fagradalsfjall-vulkaan in 2021 is ontstaan.
Een soort ondergrondse tunnel met hete vloeibare of halfvloeibare gesteenten, die ongeveer 15 km lang is, komt steeds dichter bij het aardoppervlak. Seismologen noemen deze bewegingen van magma 'aardbevingszwermen'.
Op 10 november 2023 ontstond er plotseling een scheur met magma van 14,4 km lang, die tussen de 2 en 5 km onder het aardoppervlak van het schiereiland Reykjanes lag en van het zuidwesten naar het noordoosten liep.
De tunnel met magma strekt zich nu uit van het noordwesten van Grindavík tot de Atlantische Oceaan.
Naast het ontstaan van de tunnel kwam er ook een nieuwe cluster van aardbevingen. De regering riep op 11 november 2023 de noodtoestand uit en evacueerde de inwoners van Grindavík.
Het kleine vissersdorpje, waar 3.400 mensen wonen, werd geëvacueerd nadat er zwaveldioxide was ontdekt. Honderden aardbevingen, die veroorzaakt werden door het magma dat zich onder de grond verschoof, wekten de vrees dat er een complete vulkaanuitbarsting zou kunnen plaatsvinden.
De aardbevingen veroorzaakten scheuren in wegen en gebouwen in Grindavík. Sommige stukken land zijn meer dan een meter de grond in gezakt.
Al voordat de scheur met magma in Grindavík ontstond, werd een nabijgelegen kuuroord met warmwaterbronnen, de Blue Lagoon, een populaire toeristische attractie, uit voorzorg gesloten.
De geothermische elektriciteitscentrale van Svartsengi ligt op minder dan 4,4 km van het dorp. Er wordt een muur omheen gebouwd om het te beschermen tegen lavastromen.
Nu de magmatunnel zich uitstrekt tot aan de Atlantische Oceaan, is er kans op een hydrovulkanische explosie. Dit fenomeen treedt op wanneer magma afkoelt door contact met water, wat een explosief effect tot gevolg heeft.
In 2010 vond een explosie plaats bij de Eyjafjallajökull in het zuiden van IJsland. De explosie werd veroorzaakt door magma dat in contact kwam met smeltende ijskappen.
Bij de explosie was sprake van een kleverig type magma, dat verschilt van het magma dat zich onder het aardoppervlak bij Grindavík bevindt.
Van 14 april tot 20 april 2010 legde een vulkanische aswolk die uit de Eyjafjallajökull kwam het luchtverkeer in Europa plat, wat een enorme onrust veroorzaakte.
Door de explosie schoot een enorme hoeveelheid as de lucht in. Er werden 100.000 vluchten geannuleerd uit veiligheidsoverwegingen.
De aswolk bestond uit veel kleine deeltjes van hard vulkanisch gesteente. Dit kan flinke schade veroorzaken aan vliegtuigen die er passeren.
IJsland riep de noodtoestand uit en het vliegverkeer in Europa werd uit veiligheidsoverwegingen stilgelegd. Er wordt geschat dat luchtvaartmaatschappijen hierdoor naar schatting 160 miljoen dollar misliepen.
Ongeveer twintig landen waren destijds genoodzaakt hun luchtruim sluiten. Er wordt geschat dat ongeveer 10 miljoen passagiers hier de dupe van waren.
Het goede nieuws is dat het magma dat vrijkwam bij recente uitbarstingen op het schiereiland Reykjanes erg vloeibaar is. De gasbellen die in het magma zitten kunnen dan namelijk ontsnappen, waardoor het niet uitzet en geen as kan vormen, wat bij de uitbarsting van de Eyjafjallajökul in 2010 wel het geval was.
Het is onwaarschijnlijk dat het gletsjerijs dat in 2010 tot een enorme aswolk leidde bij een eventuele uitbarsting een rol zal spelen.
De toename van aardbevingen is echter zorgwekkend. Het zou kunnen betekenen dat nog meer vulkanen zullen uitbarsten. Dit is echter niet 100% zeker.
Volgens de IJslandse regering vindt er iedere vijf jaar een vulkaanuitbarsting in het land plaats. Het nationale toerismebureau probeert bezorgde reizigers gerust te stellen.
Drie van de laatste vulkaanuitbarstingen in IJsland vonden plaats op het schiereiland Reykjanes (alle drie in een tijdsbestek van drie jaar). Ze hebben geen problemen veroorzaakt voor de bevolking en het vliegverkeer.
Als je binnenkort naar IJsland reist, hoef je je geen zorgen te maken. Voorlopig gaan vluchten via de belangrijkste internationale luchthaven van IJsland, Keflavík International Airport (Keflavíkurflugvöllur), gewoon door.
Hoewel het geen deel uitmaakt van de Europese Unie, gelden de rechten van de EU voor vliegtuigpassagiers ook in IJsland. Dit zijn regels die luchtvaartmaatschappijen verplichten om compensatie te verlenen bij vertragingen en annuleringen.
Een reisverzekering dekt een eventuele annulering van je reis als gevolg van een natuurramp. Vaak wordt dit echter alleen gedaan als je de reisverzekering al hebt aangeschaft voordat het nieuws betreft de ramp openbaar wordt.
Voorlopig kun je het beste op de hoogte blijven van eventuele reisvertragingen. Houd het nieuws in IJsland in de gaten en houd rekening met eventuele vulkaanuitbarstingen in het land.
Bronnen: (BBC) (Sky News) (Time) (The Guardian)
Zouden vulkanen in IJsland chaos op de vliegvelden kunnen veroorzaken deze kerst?
Een aswolk in 2010 veroorzaakte grote problemen voor het luchtvaartverkeer in Europa
LIFESTYLE As
Het indrukwekkende IJsland trekt massaal toeristen aan die graag haar unieke landschap willen verkennen en fotograferen. Dit Noorse land, gelegen tussen de Noord-Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee, beschikt over vulkanen, geisers, warmwaterbronnen en lavavelden die kenmerkend zijn voor de omgeving. Het eiland en haar mooie natuur heeft echter ook te maken met een probleem: het ligt op de Mid-Atlantische Rug, op een kloof tussen tektonische platen, en dit heeft gevolgen.
Het lijkt erop dat een van de vele vulkanen in IJsland op het punt staat uit te barsten, en dat roept de volgende vraag op: zal er weer net zo'n grote chaos ontstaan als in 2010, toen Europese vluchten meer dan een maand aan de grond stonden vanwege een aswolk die uit een vulkaan kwam? Klik verder om te zien wat een vergelijkbare situatie eventueel zou kunnen veroorzaken.