De heilige relikwieën van de Heilige Stoel
In het dierenrijk zijn blauwe dieren ongelooflijk zeldzaam in vergelijking met andere kleuren. Er zijn geen blauwe tijgers, vleermuizen, eekhoorns of honden, en zelfs blauwe walvissen zijn niet echt blauw. Deze zeldzaamheid maakt de weinige blauwe dieren die we vinden heel opvallend.
Als de natuur blauwe wezens voortbrengt, zijn ze ondanks hun zeldzaamheid adembenemend. De evolutie heeft deze spectaculaire kleuren via fascinerende mechanismen gecreëerd en blauw wordt nooit op een subtiele of halfslachtige manier gepresenteerd.
Om het unieke van blauw te begrijpen, moet je eerst begrijpen hoe dieren hun kleuren, die meestal dienen om te communiceren, krijgen. Vlinders zijn hier een goed voorbeeld van, omdat ze heldere en gevarieerde patronen laten zien die worden gebruikt om signalen af te geven.
Vlinders gebruiken levendige kleuren om boodschappen over te brengen, zoals roofdieren waarschuwen voor hun giftigheid of territoria markeren. Hun kleurrijke vleugels zijn een levendig communicatiemiddel, dat zich heeft aangepast aan hun actieve levensstijl overdag.
Vlindervleugels bestaan uit minuscule schubben die op twee manieren kleuren produceren: met pigmenten of door structurele kenmerken. Oranje, rood en bruin komen van pigmenten die alle kleuren absorberen behalve de kleuren die ze laten zien.
Dieren (inclusief mensen) kunnen de meeste pigmenten niet zelf aanmaken. In plaats daarvan krijgen ze deze kleuren via hun voeding binnen. Flamingo's (die grijs geboren worden) worden bijvoorbeeld roze door de carotenoïden in schaaldieren die ze eten zitten.
Blauw is een unieke kleur omdat de meeste blauwe dieren geen natuurlijke blauwe pigmenten bevatten. De blauwe kleuren worden in plaats daarvan geproduceerd door de structuur van het dierenlichaam, dat licht manipuleert om de blauwe tint te creëren.
Het prachtige blauw van de blauwe morpho vlinder komt van de microscopische structuur van zijn vleugelschubben. Deze schubben bevatten ingewikkelde vormen die lichtgolven manipuleren en alleen blauwe golflengtes onze ogen laten bereiken.
De rangschikking van kleine ribbeltjes op de vleugelschubben van de vlinder zorgt ervoor dat licht op zo'n manier weerkaatst dat alleen de blauwe golflengten overblijven. De microscopische structuren werken als een filter die andere kleuren wegfiltert en het blauw versterkt.
De verschijning van blauw in de vleugels van een vlinder is afhankelijk van de buiging van het licht bij de overgang van lucht naar het vaste materiaal van de vleugels. Als de microscopische openingen in de vleugelstructuren van de vlinder worden opgevuld met een vloeistof (zoals alcohol), verdwijnt de kleur omdat het licht niet meer goed buigt.
Ondanks deze delicate structuur zijn de vleugelschubben van de blauwe morpho vlinder waterbestendig, waardoor ze hun levendige kleur zelfs in vochtige regenwouden kunnen behouden. Deze aanpassing is cruciaal om te overleven.
Vogels, zoals blauwe gaaien, hebben ook blauwe kleuren die ontstaan door structurele manipulatie. Hun veren bevatten microscopisch kleine bolletjes die het licht zodanig verbuigen dat alleen de blauwe golflengtes overblijven, niet door een pigment.
In tegenstelling tot de geordende structuur van vlindervleugels lijkt de microscopische rangschikking in vogelveren meer op schuim. Deze meer willekeurige structuur zorgt ervoor dat de blauwe kleur consistent lijkt vanuit verschillende invalshoeken.
Pauwenveren gebruiken ook geen pigment en vertonen in plaats daarvan een geordende, kristalachtige structuur. Deze ordening weerkaatst het licht op een schitterende manier, waardoor hun blauwe tinten een intensere en meer regenboogachtige kwaliteit krijgen.
Sommige zoogdieren, zoals bepaalde apen, hebben blauwe kleuren die worden gecreëerd door huidstructuren die lichtgolven manipuleren. Op dezelfde manier worden ze gevormd zonder echt aanwezig blauw pigment.
Zelfs blauwe mensenogen zijn het resultaat van lichtverbuigende structuren in de iris en niet van blauw pigment. Buiten de oceaan produceert geen enkel gewerveld dier (vogel, zoogdier of reptiel) blauw pigment. Het blauw dat we bij deze dieren zien, is volledig het gevolg van structurele kleuring.
Slechts één bekende vlindersoort, de Nessaea obrinus, of Olivewing, is erin geslaagd om een authentiek blauw pigment te produceren. Deze zeldzame aanpassing onderscheidt deze soort, maar er is weinig bekend over hoe deze unieke evolutionaire ontwikkeling tot stand is gekomen.
Wetenschappers weten niet zeker waarom blauw zo zeldzaam is bij dieren, maar ze speculeren dat oude vogels en vlinders geëvolueerd zijn om blauw te zien, lang voordat ze het konden produceren. De ontwikkeling van blauwe structuren was een belangrijke evolutionaire sprong en bood nieuwe manieren om te communiceren en te overleven.
Om een blauw pigment te ontwikkelen hadden dieren hun lichaam moeten veranderen met behulp van een complexe nieuwe chemie. Uiteindelijk vond de evolutie het eenvoudiger om de microscopische vormen van dierenlichamen subtiel te veranderen om blauw te produceren op structurele manieren.
Dieren hebben het probleem van het creëren van blauw niet opgelost met nieuwe biologische pigmenten, maar door middel van techniek. Door het oppervlak van hun lichaam zo te vormen dat het licht verbuigt, creëerden ze op ingenieuze wijze blauwe kleuren met behulp van natuurkundige principes.
Een andere reden waarom blauw zo zeldzaam is in de natuur, is het beperkte kleurenspectrum dat de meeste dieren kunnen zien. Veel zoogdieren (waaronder katten en honden) kunnen maar een klein beetje kleur zien, en ze zien meestal alleen pasteltinten blauw en geel.
Maar het dierenrijk is niet de enige plek in de natuur waar blauw een zeldzaamheid is; ook van flora is bekend dat deze kleur ontbreekt. Maar in tegenstelling tot dieren zijn planten wél in staat om zelf pigmenten te produceren. Ze staan er zelfs om bekend. Waarom is blauw dan nog steeds zo uniek?
Blauwe bloemen zijn ongelooflijk zeldzaam onder planten, en er is bijna geen plant ter wereld die blauwe bladeren heeft. De enige die te vinden zijn, bevinden zich op de bodem van tropische regenwouden.
De kleur van pigmenten die mensen bij planten zien, wordt gemaakt door de kleur van licht dat wordt weerkaatst en niet geabsorbeerd. Het meest voorkomende pigment bij planten is groen chlorofyl. Planten zien er dus groen uit omdat chlorofyl groen licht weerkaatst en niet absorbeert.
Planten houden van blauw licht, omdat het veel meer energie heeft dan elk ander licht in het zichtbare spectrum. Daarom produceren planten geen blauw pigment, want dat zou betekenen dat ze blauw licht weerkaatsen in plaats van absorberen, wat hun groei weer zou beperken.
In de jaren 1600 observeerde de Engelse natuurkundige Robert Hooke pauwenveren met een van de eerste microscopen en beschreef de kleuren als “fantastisch”. Zijn fascinatie markeerde het begin van een lange wetenschappelijke reis om kleuren en hun structuren te begrijpen.
Zelfs Isaac Newton (vaak beschouwd als de vader van de natuurkunde) was gefascineerd door de ongewone eigenschappen van blauw in de natuur. Zijn observaties droegen bij aan het wetenschappelijk begrip van licht en optica.
Het vroegste gebruik van blauwe kleurstof gaat terug tot ongeveer 6000 jaar geleden, toen de oude Egyptenaren een langhoudend blauw pigment creëerden dat bekend stond als irtyu met behulp van koperoxide, calciumoxide en silica. Blauw is zo'n zeldzame kleur dat velen het duizenden jaren lang beschouwden als een kleur met een hoge status.
Lapis lazuli werd vaak vermalen tot een levendig blauw pigment dat bekend staat als ultramarijn en in middeleeuws Europa was het even kostbaar als goud. Daarom werd het voornamelijk gebruikt voor het illustreren van verlichte manuscripten.
Vandaag de dag blijven wetenschappers de blauwe kleur bestuderen, niet alleen vanwege de fysica, maar ook vanwege de schoonheid ervan. De ingewikkelde relatie tussen licht, structuur en kleur blijft een onderwerp van zowel wetenschappelijke als esthetische fascinatie.
Zie ook: Wat de kleurkeuzes in kleding onthullen over jou
Bronnen: (Live Science) (The University of Adelaide) (Popular Science) (HT School)
De kleur blauw is al duizenden jaren zowel ongrijpbaar als fascinerend voor de mensheid en heeft wetenschappers, kunstenaars en dromers gefascineerd. Het is niet alleen de bijnaam voor onze planeet, maar uit een onderzoek is ook gebleken dat de populairste kleur ter wereld blauw is. Het is een tint die associaties oproept met kalmte, diepte en eindeloze luchten. Maar hoewel onze oceanen en luchten blauw zijn, komt deze kleur eigenlijk maar zelden voor. Zo zeldzaam zelfs dat het woord 'blauw' een relatieve laatkomer was in talen over de hele wereld. Het verscheen zelfs pas na de woorden voor rood, geel, zwart en wit.
Kleur heeft over de hele wereld een belangrijke betekenis, maar in de natuur is echt blauw bijna onmogelijk te vinden. Wat maakt deze kleur zo uitzonderlijk en zeldzaam? En hoe heeft de natuur geleerd deze kleur te creëren? Klik door deze galerij om erachter te komen.
Waarom is de kleur blauw zo zeldzaam in de natuur?
Wist je dat minder dan één op de 10 planten blauwe bloemen heeft?
LIFESTYLE Fauna
De kleur blauw is al duizenden jaren zowel ongrijpbaar als fascinerend voor de mensheid en heeft wetenschappers, kunstenaars en dromers gefascineerd. Het is niet alleen de bijnaam voor onze planeet, maar uit een onderzoek is ook gebleken dat de populairste kleur ter wereld blauw is. Het is een tint die associaties oproept met kalmte, diepte en eindeloze luchten. Maar hoewel onze oceanen en luchten blauw zijn, komt deze kleur eigenlijk maar zelden voor. Zo zeldzaam zelfs dat het woord 'blauw' een relatieve laatkomer was in talen over de hele wereld. Het verscheen zelfs pas na de woorden voor rood, geel, zwart en wit.
Kleur heeft over de hele wereld een belangrijke betekenis, maar in de natuur is echt blauw bijna onmogelijk te vinden. Wat maakt deze kleur zo uitzonderlijk en zeldzaam? En hoe heeft de natuur geleerd deze kleur te creëren? Klik door deze galerij om erachter te komen.