Deze bezigheid helpt ons in vorm te blijven
De Zwarte Dood verwoestte Europa in 1349, waarbij de helft van de bevolking omkwam. Desalniettemin beweert historicus Michael McCormick van de Harvard University dat 536 het slechtste jaar in de menselijke geschiedenis was om te leven. Gegevens uit dat jaar beschrijven dat meerdere continenten in constante duisternis werden gedompeld door een soort zwarte mist, die verwoestende gevolgen had voor gewassen en de voedselvoorziening van de wereld. Deze klimaatramp had een ontelbaar aantal domino-effecten.
Experts uit verschillende vakgebieden werken nu samen om de bron van de mysterieuze mist te ontdekken en de rol die deze destijds mogelijk heeft gespeeld in grote wereldgebeurtenissen.
Klik verder om erachter te komen wat er werkelijk gebeurde in 536 en de rampzalige jaren die daarop volgden.
Met de hulp van andere historici, wetenschappers en in het bijzonder vulkanologen concludeerde hij dat een kolossale vulkaanuitbarsting leidde tot een wereldwijde klimaatcatastrofe. Het was de grootste vulkaanuitbarsting in de afgelopen 1500 jaar.
Wetenschappers denken dat een vulkaan in IJsland de schuldige was, maar het kan ook de beruchte Krakatau zijn geweest. Een andere expert op dit gebied zegt dat de omvang van de uitbarsting kan worden vergeleken met 2.000 miljoen kernbommen ter grootte van Hiroshima.
Deze ongekende natuurramp dompelde de wereld letterlijk in duisternis en veroorzaakte een reeks gebeurtenissen die de menselijke geschiedenis in de volgende eeuw zou veranderen.
Vulkanologen gebruikten alle beschikbare gegevens om een simulatie van de vulkaanuitbarsting te maken. Ze schatten dat een enorme explosie een 48 kilometer hoge fontein van magma, stof en as zou hebben veroorzaakt.
De as reisde tot 1600 kilometer van de plaats van de uitbarsting en begon neer te regenen. De wolk van as en puin was zo overvloedig dat het de zon volledig blokkeerde.
De vulkanische as die door een uitbarsting ontstaat, is vaak zo fijn dat het zelfs door de geringste bries wordt ondersteund. Dit betekent dat het lange tijd in de lucht kan blijven hangen.
Een wolk van as en zwaveldioxide van de vulkaan zou de lucht in Azië, Europa en het Midden-Oosten hebben gevuld en een groot deel van de wereld in eindeloze duisternis hebben geworpen. Naar schatting heeft dit 18 maanden geduurd.
In feite wordt naar deze gebeurtenis van klimaatverandering geduid als de vulkanische winter van 536. Een Byzantijnse historicus schreef dat 'de zon het hele jaar haar licht uitstraalde zoals de maan'.
Door deze blokkering van de zon daalde de temperatuur. De oceanen verdampten niet meer onder de hitte van de zon, waardoor de atmosfeer droger werd. Dit leidde tot minder regenval, wat leidde tot droogtes en hongersnoden.
De zomer na de uitbarsting was de koudste in 2.300 jaar. De temperaturen in Europa daalden met 2 °C in vergelijking tot andere zomers en het sneeuwde zelfs in China.
De effecten op het klimaat zouden meer dan een eeuw duren, tot 660 in Europa en 680 in Centraal-Azië. Deze periode in de geschiedenis wordt de laatantieke kleine ijstijd genoemd.
De omstandigheden die door de hedendaagse historici en wetenschappers worden geschetst, zijn angstaanjagend, zelfs met een volledig begrip van de vulkaanuitbarsting en de gevolgen ervan. Maar hoe gingen degenen die in dat jaar leefden ermee om?
De Romeinse politicus Cassiodorus schreef over de plotselinge verandering in de wereld: 'We verwonderen ons dat we 's middags geen schaduwen van ons lichaam zien.' Hij beschreef het gevoel dat alle seizoenen door elkaar waren gegooid.
De domino-effecten van de duisternis en de daaropvolgende klimaatverandering waren catastrofaal. Een historicus uit die periode schreef dat tijdens de vulkanische winter van 536 'mensen niet vrij waren van oorlog of pest of iets anders dat tot de dood leidde.' De ontberingen eindigden echter niet toen de lucht uiteindelijk opklaarde.
Het decennium dat volgde op de eerste uitbarsting was de koudste ooit in 2000 jaar. Hierdoor mislukten oogsten in Ierland, Scandinavië, Mesopotamië en China. Helaas zou de vulkaan nog twee keer uitbarsten, in 540 en 547, waardoor de impact zou verlengen.
In 541, terwijl Europa al honger leed en worstelde met misoogsten en economische stagnatie, vond de eerste geregistreerde uitbraak van de builenpest plaats.
Dit lijkt misschien pech, maar wetenschappers weten nu dat uitbraken van pest verband houden met veranderingen in het klimaat. Een temperatuurdaling heeft direct invloed op hoe de pestbacterie zich vormt en verspreidt.
De ziekte is naar verluidt ontstaan in Centraal-Afrika en werd via koopvaardijschepen langs de kust naar Alexandrië (het huidige Egypte) en naar het hart van het Oost-Romeinse rijk gebracht. In de hoofdstad Constantinopel (het huidige Istanbul) moesten elke dag 10.000 nieuwe lijken worden afgevoerd. Er waren zoveel doden dat ze op een gegeven moment stopten met tellen. Bewoners ontvluchtten de stad en verspreidden de ziekte door het rijk. Het is niet bekend hoeveel miljoenen er zijn omgekomen, maar naar schatting is 35%-55% van de bevolking omgekomen.
Het Romeinse rijk onder keizer Justinianus bloeide tot op dit punt, maar werd gedecimeerd door economische ineenstorting en ziekte. Het was op dit ongelegen moment in de geschiedenis dat ze werden aangevallen.
De Avaren van Centraal-Azië waren een nomadisch volk dat te paard reisde en vocht. Ze gingen vooraf aan mensen als Genghis Khan en werden door de Chinezen beschreven als beestachtig, gewelddadig en meedogenloos.
Binnen tien jaar na de komst van de pest migreerden de Avaren vanuit Centraal-Azië naar de randen van het Romeinse rijk. Historici theoretiseren dat deze plotselinge beweging een ander gevolg was van de klimaatramp. Het voortbestaan van de Avaren was afhankelijk op het overleven van hun paarden, maar de verminderde kwaliteit van de vegetatie in Azië in deze periode was niet voldoende om hun paarden in leven te houden.
Ze verhuisden naar het westen en werden een grote bedreiging voor het Romeinse rijk. Dankzij hun meedogenloze militaire capaciteiten konden ze elke nederzetting domineren die ze tegenkwamen en kwamen ze steeds dichter bij Constantinopel. Ze belegerden de stad, maar chanteerden hun tegenstanders om hen goud te geven om een totale oorlog te voorkomen. Ze herhaalden deze tactiek gedurende 50 jaar en haalden naar schatting 8,1 miljard euro aan goud uit het Romeinse Rijk.
De pest, de economische problemen die daarop volgden en het financiële verlies van de Avaren hebben het rijk volledig gedestabiliseerd.
Dit betekent dat de bevolking vrijwel direct na de klimaatramp in crisis raakte. Wetenschappelijk bewijs toont aan dat er een 30-jarige droogte was die begon in het midden van de 5e eeuw, en dat leidde onder andere tot een enorme vermindering van de boomgroei. Historici hebben geconcludeerd dat de bevolking van Teotihuacan werd gedecimeerd door droogte en hongersnood als een direct gevolg van de vulkaanuitbarsting.
Er zijn ook aanwijzingen dat er een opstand was tegen de heersende klasse in Teotihuacan, mogelijk als reactie op het lijden van de lagere klassen tijdens de hongersnood, waardoor de stad instortte. Het zou 300 jaar duren voordat een nieuwe beschaving zich vestigde in Centraal Mexico.
Rond de tijd van de uitbarsting bevond Groot-Brittannië zich diep in de middeleeuwen. De Romeinen waren een eeuw eerder uit Engeland vertrokken en volgens de legende was de grote koning Arthur recentelijk overleden, waardoor het land in een staat van wanorde achterbleef. De verhalen van koning Arthur beschrijven een periode van hongersnood waarin de gewassen niet wilden groeien en Groot-Brittannië in duisternis gehuld was.
Bovendien bereikte de builenpest de Britse eilanden rond 547 n.Chr.. Groot-Brittannië was destijds verdeeld in twee naties: het westen werd bezet door de Keltische Britten en het oosten door de Angelsaksen. De twee helften hadden weinig contact met elkaar. De Kelten dreven handel met het Romeinse Rijk, waardoor zij de eersten waren die de pest opliepen en veel harder werden getroffen. Hierdoor konden de Angelsaksen grondgebied overnemen dat voorheen in handen was van Keltische mensen die door de pest waren uitgeroeid.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van hoe de verschrikkelijke klimaatverandering van 536 n.Chr. de wereld verwoestte door droogte, hongersnood, pest, oorlog en economische ineenstorting. Het is moeilijk voor te stellen hoe anders de menselijke geschiedenis zou zijn geweest zonder deze verstrekkende natuurramp.
Waarom het jaar 536 zo heftig was
Historici hebben eindelijk een reden gevonden voor de mysterieuze duisternis die dat jaar neerdaalde
LIFESTYLE Geschiedenis
De Zwarte Dood verwoestte Europa in 1349, waarbij de helft van de bevolking omkwam. Desalniettemin beweert historicus Michael McCormick van de Harvard University dat 536 het slechtste jaar in de menselijke geschiedenis was om te leven. Gegevens uit dat jaar beschrijven dat meerdere continenten in constante duisternis werden gedompeld door een soort zwarte mist, die verwoestende gevolgen had voor gewassen en de voedselvoorziening van de wereld. Deze klimaatramp had een ontelbaar aantal domino-effecten.
Experts uit verschillende vakgebieden werken nu samen om de bron van de mysterieuze mist te ontdekken en de rol die deze destijds mogelijk heeft gespeeld in grote wereldgebeurtenissen.
Klik verder om erachter te komen wat er werkelijk gebeurde in 536 en de rampzalige jaren die daarop volgden.