De waarheid achter deze virale beautytrend
Als je aan elektroshocktherapie denkt, dan doemt waarschijnlijk al snel het beeld op van onwillige psychiatrische patiënten die onder dwang de behandeling ondergaan. De behandelmethode is dan ook doordrenkt van controverse en dat is ook niet gek als je weet wat er in de geschiedenis zich heeft afgespeeld. Maar wist je dat shocktherapie nog altijd wordt toegepast? De behandeling en techniek zijn echter in de afgelopen jaren aangepast en verfijnd en er zijn wel degelijk mensen die er baat bij hebben.
Waarom is deze behandelmethode zo controversieel en welke beroemde gezichten ondergingen shocktherapie? Je ontdekt het als je verder klikt.
Elektroshocktherapie, professioneel aangeduid als elektroconvulsietherapie of ECT, is een behandelmethode die wordt gebruikt om de symptomen van verschillende psychische stoornissen, zoals anderszins therapieresistente depressie of schizofrenie, te verlichten door middel van kleine stroomstoten. Daarmee wordt een epileptische aanval opgewekt.
ECT werd eind jaren dertig ontwikkeld door twee Italiaanse wetenschappers, Ugo Cerletti (foto) en Lucio Bini. Eerder werden er al kunstmatig epileptische aanvallen opgewekt met behulp van het medicijn Metrazol. Echter veroorzaakte Metrazol ook een intens gevoel van paniek bij patiënten voordat de aanvallen begonnen. Met ECT probeerden Cerletti en Bini een manier te vinden om aanvallen op een efficiëntere, minder schadelijke manier op te wekken.
Hoewel de potentiële voordelen van ECT wetenschappelijk werden bewezen, heeft de behandelmethode een donkere geschiedenis. Vroeger werd ECT toegediend zonder verdoving en gebruikt als dreigmiddel voor opstandige patiënten. Van de jaren vijftig tot de jaren zeventig werd het ook onder dwang toegediend aan patiënten die ongeschikt werden geacht om toestemming te geven.
ECT werd in de 20e eeuw ook toegepast op personen die zich aangetrokken voelden tot hetzelfde geslacht. Alsof dat nog niet genoeg was om grote delen van de bevolking ertoe te brengen ECT te wantrouwen, is een van de meer nadelige bijwerkingen ervan permanent geheugenverlies. Dit werd algemeen gedocumenteerd in de memoires van personen die de behandeling hebben ondergaan.
Sinds de heropleving van ECT in de jaren tachtig heeft zich een groot aantal voor- en tegenstanders zich publiekelijk over de behandeling uitgesproken.
Carrie Fisher, die nog het meest bekend werd met de rol van prinses Leia Organa in de Star Wars-films, maar ook als voorvechter van bewustzijn van geestelijke gezondheid, was een uitgesproken voorstander van ECT en had persoonlijk veel baat bij de behandeling. Ze erkende echter de nadelen ervan en in haar memoires 'Shockaholic': 'Het nadeel van ECT is dat het ongelooflijk hongerig is voor het geheugen.'
Tammy Wynette, liefkozend de 'First Lady of Country Music' genoemd, kreeg later in haar carrière te maken met zware depressie en drugsmisbruik. In de jaren tachtig onderging ze, na een zenuwinzinking, ECT en vertelde daarover: 'ze waren verschrikkelijk, maar ze hebben me geholpen'.
Van de legendarische schrijver Ernest Hemingway was bekend dat hij depressief was. In 1961 schoot hij zichzelf dood met een jachtgeweer. In de maanden daarvoor onderging hij 20 ECT-rondes, waardoor hij grote delen van zijn geheugen verloor. In zijn eigen woorden: 'het was een briljante remedie, maar we verloren de patiënt.'
Vivien Leigh, bekend van 'Gone with the Wind' (1939), had geen goede ervaring met shocktherapie. Haar man, de beroemde acteur Laurence Olivier, liet haar in het ziekenhuis opnemen, nadat ze hallucinaties begon te ervaren tijdens de opnames van een film. ECT werd overvloedig gebruikt tijdens haar ziekenhuisopname en liet zelfs brandwonden op haar voorhoofd achter. De behandelingen haalde weinig uit voor haar aandoeningen en haar man beweerde dat ze na de schoktherapie een ander, afwezig persoon was geworden.
Judy Garland, eeuwig beroemd vanwege haar hoofdrol in 'The Wizard of Oz' (1939), onderging talloze shocktherapiesessies in een poging haar zware depressie en aanhoudende problemen met middelenmisbruik te behandelen. Helaas hielpen de behandelingen geen van deze kwalen te verlichten, en hebben er in feite toe geleid dat ze kort na het ondergaan van ETC een aantal zelfmoordpogingen heeft ondernomen.
Silvia Plath, een van de beroemdste mentaal worstelende dichters van de 20e eeuw, experimenteerde met zowat elke vorm van therapie, inclusief ECT. Ze beschrijft haar ervaringen in haar autobiografische roman 'The Bell Jar'. Over een van haar eerste positieve ECT-ervaringen, schrijft Plath, '... en duisternis veegde me weg als krijt op een schoolbord... Ik werd wakker uit een diepe, doorweekte slaap... Alle hitte en angst waren verdwenen. Ik voelde me verrassend rustig.'
Lou Reed, frontman van de baanbrekende rockband Velvet Underground, werd door zijn ouders gedwongen om als jonge student een ECT-behandeling te ondergaan. Reed, toen 17, had niet ingestemd met de behandeling en was getraumatiseerd door de ervaring. Hij weet zijn ernstige geheugenverlies aan de behandeling.
De invloedrijke Amerikaanse singer-songwriter Townes van Zandt moest als jong volwassene ECT ondergaan nadat hij zichzelf van een dak had gegooid tijdens een door alcohol veroorzaakte psychose . De behandeling deed weinig om zijn depressie te verlichten, maar wiste effectief zijn geheugen uit. Het zorgde ervoor dat de songwriter stopte met studeren en begon af te dwalen.
Het mode-icoon heeft een tijd voor Dior gewerkt, tot hij daar uiteindelijk werd ontslagen. Zijn ontslag leidde tot een inzinking. Naast medicatie en gesprekstherapie onderging hij ook ECT. Echter is niet bekend welk effect het op hem had.
De Amerikaanse actrice Frances Farmer, beroemd om haar werk op het witte doek maar ook om haar tragische en tumultueuze persoonlijke leven, werd talloze keren onvrijwillig geïnstitutionaliseerd nadat ze de diagnose schizofrenie had gekregen. Terwijl ze in het ziekenhuis lag, onderging ze een aantal ECT-behandelingen. Hoewel ze niet schadelijk waren, dacht Farmer ook niet dat ze haar veel hielpen. 'Ik geef het ziekenhuis zeker niet de schuld. Ze hebben er alles aan gedaan om mij te helpen, maar ik denk niet echt dat het effect heeft gehad.'
Sam Philips kennen we als de buitengewone platenproducent en oprichter van Sun Records, waar hij onder meer Elvis Presley en Roy Orbison opnam en beroemd maakte. Hij leed het grootste deel van zijn leven aan depressies en onderging twee ECT-rondes zonder zeer sterke resultaten te zien.
Carmen Miranda, de enorm populaire Braziliaanse zangeres en danseres die in het midden van de 20e eeuw in de Verenigde Staten grote bekendheid kreeg, onderging een rampzalige ronde van ECT-behandeling nadat ze naar Californië was verhuisd. Miranda onderging ECT om haar aanhoudende depressie te behandelen, maar het leidde bij haar tot ernstig geheugenverlies en een aangetaste persoonlijkheid. Sommige van haar naasten beschreven haar na de behandeling als een 'automaat'.
Edie Sedgwick, een New Yorkse socialite in de jaren zestig en medewerker van Andy Warhol, worstelde het grootste deel van haar leven met depressie en drugsmisbruik. Haar toestand verslechterde in 1967 na de dood van haar vader. Na een overdosis drugs het jaar daarop onderging Sedgwick een ronde van ECT-behandeling, maar het mocht helaas niet baten. Sedgwick stierf vier jaar later op 28-jarige leeftijd, aan een combinatie van medicijnen en alchohol.
William Styron, Pulitzer Prize-winnende auteur van romans zoals 'Sophie's Choice', viel in een bijna-schizofrene depressie aan het begin van de 21e eeuw. De schrijver besloot een ECT-behandeling te ondergaan en was tevreden met de resultaten. Toen hem kort daarna werd gevraagd naar de behandeling, vertelde hij: 'Ik voel me prima; Ik heb me in jaren niet zo goed gevoeld.'
David Foster Wallace, schrijver van het uitgestrekte meesterwerk 'Infinite Jest' uit 1996, worstelde zijn hele leven met depressie, tot zijn vroegtijdige overlijden in 2008. Er is bekend dat Wallace minstens één keer door ECT ging, maar het leek niet veel te helpen. Hij stapte uiteindelijk zelf uit het leven.
De legendarische jazzpianist en bandleider Bud Powell beleefde in de jaren veertig een buitensporig en experimenteel aantal ECT-sessies. Na bruut te zijn mishandeld door de politie in Philadelphia, begon hij zich af en toe grillig te handelen. Vermoedelijk als gevolg van hersenbeschadiging veroorzaakt door klappen op zijn hoofd. Terwijl hij in het ziekenhuis lag zou hij meer dan 40 ronden hebben ondergaan van wat toen nog een zeer experimentele behandeling was. Powell was daarna nooit meer dezelfde en veel van zijn vrienden vermoedden dat er op hem is geëxperimenteerd.
Gene Tierney was een gevierde maar mentaal worstelende filmster in het midden van de 20e eeuw, beroemd om haar hoofdrollen in films noir. Na een aantal persoonlijke tragedies begon Tierney te vervallen in episodes van depressie en psychose. Ze werd uiteindelijk gediagnosticeerd met schizofrenie en bipolaire stoornis. In de jaren vijftig onderging ze 27 ECT-rondes, die haar geheugen ernstig beschadigden en haar vermogen om scripts uit het hoofd te leren aantasten.
Paul Robeson was een belangrijke figuur van de Harlem Renaissance in het begin van de 20e eeuw, beroemd om zijn uitgesproken politieke opvattingen en om zijn hoofdrollen in veel van de toneelstukken die destijds werden geschreven. Robeson leed ook aan een bipolaire stoornis en af en toe aanvallen van paranoia. Hij onderging uiteindelijk meer dan 50 ECT-behandelingen.
Oscar Levant, een van de meest aanbeden televisie- en radiopersoonlijkheden van de 20e eeuw, was ook een voorvechter van het destigmatiseren van geestesziektes. Hij sprak openlijk over zijn eigen mentale worstelingen en verschillende behandelingen, waaronder schocktherapie.
Acteur Michael Moriarty, bekend van zijn rol in de populaire tv-show 'Law & Order', had tijdens zijn carrière problemen met drugsverslaving en af en toe grillig gedrag. Hij koos ervoor om ECT te ondergaan.
Een van de meest uitgesproken voorstanders van ECT is Kitty Dukakis, auteur van de memoires 'Shock' uit 2006 en echtgenote van voormalig presidentskandidaat Michael Dukakis. Kitty Dukakis beweert dat haar lange strijd met alcoholisme en depressie volledig was omgedraaid nadat ze een ECT-behandeling had ondergaan.
Clementine Churchill, de vrouw van de voormalige Britse premier Winston Churchill, kreeg tijdens haar leven te maken met talloze tragedies die meer dan eens tot haar opname in een instelling hebben geleid. Terwijl ze in het ziekenhuis lag, onderging ze een aantal ECT-behandelingen, die allemaal haar toestand voor minstens een bepaalde periode leken te stabiliseren.
Richard Cavett, een beroemd interviewer en populaire talkshowhost, was een groot voorstander van shocktherapie. Cavett, die de therapie onderging nadat medicatie geen effect had op zijn depressie, beschreef de shockbehandeling als een 'toverstaf'.
De beroemde Franse avant-garde dichter en performer Antonin Artaud leed het grootste deel van zijn leven aan waanideeën en paranoia en was af en toe ook gewelddadig. Dat leidde tot zijn detentie en ziekenhuisopname bij talloze gelegenheden. Tijdens een van zijn ziekenhuisopnames onderging Artaud meer dan 50 ECT-behandelingen, ondanks zijn smeekbeden om de behandelingen te staken.
David Helfgott, de Australische pianovirtuoos wiens verhaal beroemd werd door de film 'Shine' (1996), had vanaf jonge leeftijd te maken met psychose en inzinkingen. Dit werd waarschijnlijk onder andere veroorzaak door de druk van zijn dominante vader. Na talloze rondes van ECT-behandeling begon Helfgott te herstellen en op latere leeftijd bloeide hij zelfs helemaal op.
Bronnen: (Scientific American) (Grunge) (The Journal of ECT)
Elektroshocktherapie: bekende personen die het hebben ondergaan
Wat maakt deze behandeling zo controversieel?
LIFESTYLE Psychologie
Als je aan elektroshocktherapie denkt, dan doemt waarschijnlijk al snel het beeld op van onwillige psychiatrische patiënten die onder dwang de behandeling ondergaan. De behandelmethode is dan ook doordrenkt van controverse en dat is ook niet gek als je weet wat er in de geschiedenis zich heeft afgespeeld. Maar wist je dat shocktherapie nog altijd wordt toegepast? De behandeling en techniek zijn echter in de afgelopen jaren aangepast en verfijnd en er zijn wel degelijk mensen die er baat bij hebben.
Waarom is deze behandelmethode zo controversieel en welke beroemde gezichten ondergingen shocktherapie? Je ontdekt het als je verder klikt.