Diverse perspectieven benadrukt om de prioriteiten van de wereld vorm te geven
De recente aankondiging van het Verenigd Koninkrijk dat het de soevereiniteit over de Chagos-eilanden aan Mauritius wil overdragen, maakt een einde aan decennia van vaak moeizame onderhandelingen tussen de twee naties. De maatregel doet ook weer denken aan een van de meest schandelijke gebeurtenissen uit de recente geopolitieke geschiedenis: de gedwongen deportatie van zo'n 2.000 Chagossianen uit hun geboorteland die plaats moesten maken voor de bouw van een gezamenlijke Amerikaanse en Britse militaire basis. Met de overdracht van de eilanden gaf het Verenigd Koninkrijk een van de laatste restanten van haar imperium op. Samen met de Verenigde Staten behoudt het echter de controle over een van de meest geheime en omstreden militaire basissen ter wereld.
Waar liggen de Chagos-eilanden precies en waarom heeft het Verenigd Koninkrijk ze opgegeven? Klik verder en maak kennis met het verhaal achter deze belangrijke aankondiging.
De Chagos-archipel is een groep van zeven atollen bestaande uit meer dan 60 eilanden. Deze bevindt zich in de Indische Oceaan, ongeveer 500 kilometer ten zuiden van de Malediven.
Tot de afgelegen eilandengroep behoort het tropische atol Diego Garcia, het enige bewoonde eiland in de archipel. Deze wordt door de Amerikaanse overheid gebruikt als militaire basis voor haar marineschepen en langeafstandsbommenwerpers.
De Chagos-eilanden, die voorheen een Brits territorium in de Indische Oceaan waren, worden door het Verenigd Koninkrijk binnenkort overgedragen aan Mauritius. Hiermee gaan de Britten opnieuw dekoloniseren.
Begin 16e eeuw was de Portugese ontdekkingsreiziger Pedro Mascarenhas de eerste Europeaan die het eiland Diego Garcia ontdekte, in 1512 om precies te zijn.
In hetzelfde jaar stuitte Mascarenhas ook op het eiland Mauritius. Naarmate er meer eilanden van de archipel in kaart werden gebracht, noemden Portugese zeevaarders de groep 'Bassas de Chagas' (rechtsboven op de kaart te zien).
De Fransen waren de eersten die aanspraak maakten op de Chagos-eilanden nadat ze zich in 1665 vestigden op Île Bourbon (nu Réunion) en Isle de France (nu Mauritius).
Met het Verdrag van Parijs, dat werd getekend op 30 mei 1814, werd een einde gemaakt aan de oorlog tussen Frankrijk en de Zesde Coalitie, een van de Napoleontische Oorlogen. Terwijl Napoleon was verslagen, werden na de wapenstilstand, die onder andere werd ondertekend door Karel X, graaf van Artois (foto), en bondgenoten, de Chagos-eilanden afgestaan aan Groot-Brittannië. De archipel werd bestuurd vanuit Mauritius, dat op dat moment ook een Britse kolonie was.
De Chagos-eilanden waren vanaf de 18e eeuw de thuisbasis van een Indo-Afrikaanse etnische groep, de Chagossianen. Deze mensen waren door de Fransen als slaven uit Afrika en India meegebracht. Ze werkten op de kokosnootplantages die de Fransen op veel atollen en afgelegen eilanden van de archipel hadden aangelegd. Na 1840 waren de Chagossianen geen slaven meer en later ontstond er op de eilanden een beschaving die 'Ilois' werd genoemd (een Frans-Creools woord dat vertaald kan worden als 'eilandbewoners').
In 1965 kocht het Verenigd Koninkrijk de gehele Chagos-archipel van de toen nog zelfbesturende kolonie Mauritius om het Brits-Indische Oceaanterritorium op te richten. De bedoeling was om de plantages te sluiten en de Verenigde Staten een basis te bieden van waaruit ze hun militaire operaties in de regio konden uitvoeren.
Tussen 1967 en 1973 werden de Chagossianen met geweld van de eilanden verdreven om plaats te maken voor de oprichting van een gezamenlijke Britse en Amerikaanse marinebasis op Diego Garcia. In deze periode, in 1968, werd Mauritius onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk.
De verdreven 'Ilois' vestigden zich opnieuw op Mauritius (foto) en de Seychellen, waar ze te maken kregen met rassendiscriminatie, slechte huisvestingsomstandigheden en ongelijkheid op de werkvloer.
De bouw van de uiterst geheime basis op Diego Garcia begon in maart 1971, toen de 'Seabees' (een bouwgroep van de Amerikaanse marine) een tijdelijke landingsbaan bouwden ter ondersteuning van de faciliteit.
Het afgelegen atol Diego Garcia wilde men in eerste instantie simpelweg gebruiken voor een communicatiestation. De wereldgebeurtenissen in 1979 en 1980 zorgden er echter voor dat Washington opnieuw ging nadenken, waardoor het Congres van de Verenigde Staten toestemming gaf voor de uitbreiding van de faciliteit om een grote vloot en een ondersteuningsbasis voor de Amerikaanse strijdkrachten te huisvesten.
De werkzaamheden aan de faciliteit werden in 1983 voltooid. Als blijk van haar betrokkenheid bij de veiligheid van de Indo-Pacifische regio stationeerde de Amerikaanse luchtmacht een squadron van B-1 Lancer- en B-52H Stratofortress-bommenwerpers op Diego Garcia.
Ook USAF B-2 Spirit Stealth-bommenwerpers zijn op het eiland gestationeerd. Op de basis zelf kunnen duizenden Amerikaanse personeelsleden worden gehuisvest.
Hoewel het Verenigd Koninkrijk de soevereiniteit over de Chagos-eilanden aan Mauritius wil overdragen, blijft de basis op grond van de overeenkomst de komende 99 jaar onder Britse en Amerikaanse jurisdictie.
In een officiële mededeling zei de Britse regering dat het verdrag ook "de misstanden uit het verleden zal aanpakken en de toewijding van beide partijen aan het welzijn van de Chagossianen zal aantonen".
In de verklaring voegde de Mauritiaanse regering toe dat het nu "vrij is om een hervestigingsprogramma uit te voeren" op de eilanden, met uitzondering van Diego Garcia. Eerder werden groepen eilandbewoners bijna 60 jaar geleden tegen hun wil geëvacueerd en hun nakomelingen mochten de Chagos-eilanden alleen bezoeken als onderdeel van een georganiseerde rondleiding.
Na de aankondiging noemde Human Rights Watch de gedwongen verplaatsing van de 'Ilois' een "afschuwelijke koloniale misdaad" en een misdaad tegen de menselijkheid.
De Chagos-archipel is enorm. Het valt binnen de grenzen van het Chagos Marine Protected Area, een van 's werelds grootste officieel aangewezen beschermde zeereservaten.
Binnen de archipel ligt de Great Chagos Bank, dat met een totale oppervlakte van 12.642 km² het grootste atol ter wereld is. Danger Island (foto) is door BirdLife International aangemerkt als een Important Bird Area.
Tevens vormen de Eagle Islands een beschermd gebied met een grote populatie broedende vogels. Het is verboden om op de eilanden te landen of een boot in de buurt voor anker te leggen.
Toen de 'Ilois' werden weggejaagd, werden ongeveer 500 Chagossianen door de Britten van de Salomon Islands (niet te verwarren met de Salomons-eilanden) verdreven. Tegenwoordig bestaat het grootste eiland van de groep, Île Boddam, uit dichte bossen en is de voormalige hoofdnederzetting nu verborgen door gebladerte.
De ongerepte zeeomgeving rondom de Chagos-eilanden draagt bij aan zeer gezonde en diverse koralen. Zeebiologen hebben het beschreven als een "natuurlijk laboratorium", een complex ecosysteem waar ongeveer 200 soorten koraal onderzocht kunnen worden.
De vissen in de regio zijn eveneens divers: minstens 784 verschillende soorten zijn er ontdekt. Door een strikt verbod op visserij hebben pelagische soorten die anders op grote schaal gevangen zouden worden, waaronder de geelvintonijn, kunnen gedijen.
Diego Garcia zelf biedt voor de karetschildpad (foto), die door de International Union for Conservation of Nature (IUCN) is aangemerkt als ernstig bedreigd, een geschikte leefomgeving om te foerageren en nestelen. Het atol is ook voor de bedreigde groene zeeschildpad een toevluchtsoord.
De kokoskrab, de grootste geleedpotige ter wereld die op het land leeft, komt vooral veel voor in het beschermde gebied van Diego Garcia.
De archipel herbergt een enorme verscheidenheid aan vogelsoorten, waaronder ook broedende zeevogels zoals de bonte stern.
Ook de sierlijke wigstaartpijlstormvogel broedt in aantallen die van internationaal belang zijn.
De andere 'vogels' die er in de lucht vliegen, die van de Amerikaanse luchtmacht, zullen er de komende 99 jaar ongeveer gegarandeerd blijven. Diego Garcia zal net zo geheimzinnig en ontoegankelijk blijven als altijd.
Bronnen: (BBC) (The Guardian) (Human Rights Watch) (IUCN)
Wat zijn de Chagos-eilanden en waarom heeft het Verenigd Koninkrijk ze opgegeven?
Wat zit er achter de deal waar decennialang over onderhandeld is?
LIFESTYLE Geopolitiek
De recente aankondiging van het Verenigd Koninkrijk dat het de soevereiniteit over de Chagos-eilanden aan Mauritius wil overdragen, maakt een einde aan decennia van vaak moeizame onderhandelingen tussen de twee naties. De maatregel doet ook weer denken aan een van de meest schandelijke gebeurtenissen uit de recente geopolitieke geschiedenis: de gedwongen deportatie van zo'n 2.000 Chagossianen uit hun geboorteland die plaats moesten maken voor de bouw van een gezamenlijke Amerikaanse en Britse militaire basis. Met de overdracht van de eilanden gaf het Verenigd Koninkrijk een van de laatste restanten van haar imperium op. Samen met de Verenigde Staten behoudt het echter de controle over een van de meest geheime en omstreden militaire basissen ter wereld.
Waar liggen de Chagos-eilanden precies en waarom heeft het Verenigd Koninkrijk ze opgegeven? Klik verder en maak kennis met het verhaal achter deze belangrijke aankondiging.