© Shutterstock

Schaatsen -

Waar het normaal gesproken een traditie is dat bij de eerste vorst er gestreden wordt over welke plaats in Nederland de schaatsprimeur heeft als het gaat om een marathon, is dat dit jaar anders. 

© Shutterstock

Corona - Zodra Koning Winter zich normaal gesproken aanmeldt, begint de strijd om de eerste plek waarop het ijs dik genoeg is om te kunnen schaatsen. Dit jaar werd gaf de overheid echter geen toestemming voor schaatswedstrijden op natuurijs gedurende de lockdown.

© Shutterstock

Natuur -

Schaatsen is echter zo'n Nederlandse traditie, niet zo verwonderlijk dat er dit weekend geluiden rondgingen over het toch eventueel kunnen organiseren van een marathon: 'We mogen dit unieke cadeau van de natuur niet zomaar aan ons voorbij laten gaan', uitte Patrick Wouters van sportorganisatiebureau House of Sports. Hij kon op veel bijval rekenen. 

© Shutterstock

Schaatssport -

Om langebaanschaatsen door te laten gaan is er een schaatsbubbel ontworpen. Volgens Wouters moet er ook gekeken worden of dit kan worden overgenomen voor marathon schaatsen op natuurijs: 'De mensen die de primaire verantwoordelijkheden dragen, moeten daar nog eens goed naar kijken. Want als we kunnen basketballen, volleyballen en voetballen, kunnen we ook schaatsen op natuurijs'.

© Shutterstock

Populair - Waarschijnlijk is schaatsen één van de meest populaire sporten van Nederland in de winter. Dat we erin uitblinken blijkt ook wel aan de vele schaatstalenten, zoals Sven Kamer, die Nederland heeft voortgebracht. Maar hoe ontstond dat zo?

© Shutterstock

Pre-historie - Al in de pre-historie werden voorwerpen gevonden waaruit bleek dat de mensheid zich graag over ijs vervoerde. Het ging om dierenbotten die ervoor werden gebruikt.

© Shutterstock

Schaatsen - In Dordrecht en Amsterdam werden rond 1225 schaatsen gebruikt waar archeologen materiaal van vonden.

© Shutterstock

Varianten - Rond de 19e eeuw waren er drie verschillende varianten: Hollandse krulschaats, Zuid-Hollandse baanschaats en de Friese schaats. De laatste werd vooral gebruikt voor snelheid, maar zorgde voor schade door de scherpe punt. Er werd een krul aan de voorkant toegevoegd.

© Shutterstock

Doorlopers - Men kwam erachter dat lange ijzers voor meer stabiliteit op de gladde ondergrond zorgden. De Friese doorlopers werden geboren!

© Shutterstock

1800 - Al rond 1800 gingen schaatsers met elkaar de eerste strijd aan in met name, hoe kan het ook anders, Friesland.

© Shutterstock

Zakcentje - Toen al bracht de sport een behoorlijk zakcentje op. In 1882 werd daarom al de KNSB opgericht (Koninklijke Nederlandse Schaatsenrijders Bond).

© Shutterstock

Populair - De sport won aan populariteit en hierdoor werden kunstschaatsbanen geboren, kwamen er aerodynamische pakken en natuurlijk de klapschaats.

© Shutterstock

Pootje over - Staan, glijden en daadwerkelijk schaatsen vergt behoorlijk wat balans en dan laten we 'pootje over' nog maar achterwege! Schaatsen is topsport.

© Shutterstock

Winters tafereel - Met de term schaatsen wordt lang niet altijd het succes van Sven Kramer bedoelt. Onder schaatsen verstaan we ook vrijetijdsbesteding in de winter, net als sleeën.

© Shutterstock

IJsvrij - Wanneer het vriest, geven zelfs scholen weleens 'IJsvrij', vrij omdat het bijvoorbeeld lastig is om de school te bereiken. Het wordt gezien als een vriendelijk gebaar waardoor mensen extra kunnen genieten van winterse taferelen.

© Shutterstock

Toertochten - Nederland kent een lange traditie van georganiseerde toertochten/marathons. Er worden uiteraard wel eisen gesteld aan de kwaliteit van het ijs. Enkele bekende tochten zijn Hollands-Venetiëtocht (rondom Giethoorn), Noorder Rondrit (Groningen), Rottemerentocht (Zevenhuizen) maar de meest bekende is natuurlijk 'de tocht der tochten': De Elfstedentocht.

© Shutterstock

Elfstedentocht - Elke winter is het natuurlijk weer de vraag: gaat hij er komen? Vanwege de historie, de afstand van bijna 200 kilometer en het heroïsche karakter is deze tocht een ware droom voor de ijsliefhebber.

© Shutterstock

Eerste keer - De eerste 'Tocht der Tochten' werd gehouden in 1909 waarbij het vertrek- en het eindpunt de hoofdstad van Friesland, Leeuwarden, was en nog steeds is.

© Shutterstock

Vijftien keer - Menig Nederlander wacht al jaren totdat een van de ijsmeester weer eens zeg: It giet oan (het gaat door), echter was de laatste keer in 1997. Het was toen de 15e keer dat de tocht plaatsvond.

© Shutterstock

Friesland - De tocht voert langs 11 plaatsen in Friesland die ooit stadsrechten hebben gekregen. De route is adembenemend mooi!

© Shutterstock

Serieuze aangelegenheid - De Friezen nemen dit uiterst serieus! Maar liefst 22 rayonhoofden moeten unaniem besluiten of het ijs van dusdanige kwaliteit is, over de gehele route, om hem van start te laten gaan. De ijsdikte moet overal rond 15 centimeter dikte hebben.

© Shutterstock

Klunen - Op sommige plekken kan het voorkomen dat schaatsen bijna onmogelijk is. Op deze plekken worden voorzieningen gemaakt om te 'klunen'. Men loopt in dit geval met de ijzers onder over bepaalde geprepareerde  oppervlaktes.

© Shutterstock

Kruisje - De tocht begint vroeg en natuurlijk vriest het, dus de 200 kilometer is met recht een behoorlijk opgave die uiteindelijk wordt beloond met het het befaamde 'kruisje'.

© Shutterstock

'De hel van 63' - De omstandigheden tijdens de tocht in 1963 waren waarschijnlijk het meest heftig. De temperatuur was rond de -18, er was een stormachtige wind, stuifsneeuw en ook het ijs vertoonde veel scheuren.  Slechts 57 wedstrijdrijders en 72 toerrijders wisten van de 10.000 deelnemers het Elfstedenkruisje te behalen. De omstandigheden waren aanleiding tot de film: 'De hel van '63'.

© Shutterstock

Kans - De kans dat er een Elfstedentocht komt, is moeilijk in te schatten. Door de opwarming van de aarde lijkt het alsof de kans op de tocht afneemt. Het moet namelijk een lange tijd aaneen vriezen om tot een ijslaag van minimaal 15 centimeter te komen.

© Shutterstock

1997 - De laatste tocht werd gereden op 4 januari 1997, het is dus 24 jaar geleden. Hij werd gewonnen door Henk Angenent. Ondanks dat de kansen op de tocht kleiner worden, was het toch bijna weer raak in 2012. Helaas kwamen de Rayonhoofden niet tot een unaniem oordeel en vond en ging het feest niet door. 

© Shutterstock

Schaatsplezier - Gelukkig mag er dit jaar wel geschaatst worden maar onder strikte voorwaarden. Je moet 1,5 afstand kunnen houden en schaatsten in groepen is niet toegestaan. Als het te druk wordt op de ijsbaan kan de burgermeester ingrijpen.

© Shutterstock

Koek-en-zopietent -

Gelukkig kan je wel na een tochtje iets lekkers halen bij de koek-en-zopietent. Ze zijn open voor afhaal. Toch besluiten ook veel ijsbanen dit jaar dicht te blijven omdat ze de corana regels niet kunnen naleven. 

© Shutterstock

Marathon? -

Of de professionele schaatsers aan hun trekken komen deze winter is nog maar de vraag. Volgens Wouters zou het heel spijtig zijn als het niet het geval zal zijn. Volgens hem is natuurijs in Nederland 'het hoogste cultuurerfgoed'.

© Shutterstock