Een kijkje in de Chinese centra voor internetverslaving
Het was een van de meest gedurfde trucs van de Tweede Wereldoorlog: een valse ziekte zonder genezing die tientallen Joden uit de handen van de nazi's in bezet Rome redde. De fictieve aandoening stond bekend als Syndroom K en werd 'behandeld' in een ziekenhuis recht onder de neus van de Duitsers. Uit angst voor besmetting hielden de Gestapo en SS zich afzijdig van onderzoek naar het ziekenhuis. Maar al snel werd meer duidelijk over deze mysterieuze 'ziekte' en er moest alles aan worden gedaan om te voorkomen dat de waarheid naar buiten kwam.
Wat was Syndroom K en wat waren de redenen achter de uitvinding ervan? Klik verder en ontdek meer over de dodelijke oorlogsmalaise die nooit heeft bestaan.
Rome in de jaren 30 was een broeinest van fascisme, waarvan het menselijke gezicht Benito Mussolini was.
In 1933 werd Adolf Hitler kanselier van nazi-Duitsland. Tegen deze achtergrond van Europese dictatuur ontvouwde zich een van de meest moedige daden van de Holocaust.
In hetzelfde jaar dat Hitler aan de macht kwam, werd een concordaat ondertekend tussen Duitsland en het Vaticaan, officieel een neutrale staat. De overeenkomst legde in wezen de diplomatieke betrekkingen vast tussen de Heilige Stoel en het nazi-regime. Op de foto die het Reichskonkordat ondertekent is kardinaal-secretaris Eugenio Pacelli, die later paus Pius XII zou worden.
Ongeveer 3 km van het Vaticaan, gelegen op het Tiber-eiland in Rome, bevindt zich het Ospedale San Giovanni Calibita Fatebenefratelli, of het Fatebenefratelli-ziekenhuis.
Het Fatebenefratelli-ziekenhuis werd in 1585 opgericht door de katholieke religieuze orde van de Heilige Johannes van God. Fatebenefratelli is een bijnaam die "Doet-goede-broeders" betekent.
Het ziekenhuis ligt op loopafstand van de Grote Synagoge van Rome (het vierkante koepelgebouw aan de linkerzijde).
De synagoge, voltooid in 1904, staat in wat ooit een Joods getto was, dat in 1555 was opgericht.
In 1938 voerde fascistisch Italië de zogenaamde Racialen Wetten in om raciale discriminatie en segregatie af te dwingen, voornamelijk tegen Italiaanse Joden. De voorpagina van Corriere della Sera van 11 november 1938 bericht over de dag waarop de wetten werden ingevoerd.
Hoewel veel van de Romeinse Joden op de hoogte waren van de vervolging van het Joodse volk elders in Europa, waren zij zelf niet aan fysiek gevaar blootgesteld. Maar na 1938 begon een gevoel van vrees zich door de Joodse gemeenschap van de stad te verspreiden. Velen begonnen toevlucht te zoeken in een van de vele kerken, kloosters en abdijen van Rome.
In maart 1939 werd kardinaal Pacelli verkozen tot paus. Als paus Pius XII werd zijn leiding over de katholieke kerk tijdens de oorlog een onderwerp van controverses, een kwestie die tot op de dag van vandaag voortduurt.
Twee maanden later, op 22 mei 1939, ondertekenden fascistisch Italië en nazi-Duitsland wat bekend werd als het Pact van Staal, een militaire en politieke alliantie tussen de twee landen. Op de foto zijn graaf Galeazzo Ciano, de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken, en zijn Duitse tegenhanger Joachim von Ribbentrop te zien terwijl ze documenten ondertekenen in Berlijn, in aanwezigheid van Hitler.
Vier jaar later, draaide de Tweede Wereldoorlog in het voordeel van de Geallieerden. De invasie van Sicilië in juli 1943 markeerde het begin van de Italiaanse campagne om het land te bevrijden.
De invasie van Sicilië leidde tot de ineenstorting van het fascistische Italiaanse regime en de val van Mussolini. De feestvreugde was echter van korte duur. Hitler, uit vrees dat Rome door de Geallieerden zou worden ingenomen, gaf opdracht tot de bezetting van de stad door Duitse troepen. Generaal Albert Kesselring kreeg het commando.
Het Vaticaan probeerde intussen een koers van neutraliteit te volgen. Maar de relatie tussen de Heilige Stoel en Berlijn werd steeds gespannener.
Kesselring, een toegewijde nazi en meedogenloze anti-semiet, begon de Joodse bevolking van Rome, die ongeveer 8.000 personen telde, op te pakken.
Velen werden gearresteerd en gedwongen om arbeid te verrichten. Maar het ergste moest nog komen. De foto toont Romeinse Joden in een werkploeg langs de oevers van de rivier de Tiber.
De inval in het Romeinse getto vond plaats op 16 oktober 1943. Tot wel 1.259 leden van de Joodse gemeenschap van de stad werden door de Gestapo gearresteerd. De meesten werden gedeporteerd naar het concentratiekamp Auschwitz.
In het Fatebenefratelli-ziekenhuis was Giovanni Borromeo, de directeur van het ziekenhuis en een fervent antifascist, geschokt door de gebeurtenissen in de stad.
Bang voor hun leven begonnen Joodse burgers naar het ziekenhuis te vluchten, achtervolgd door de SS. Zich bewust van het gevaar dat ze liepen, bedacht Borromeo samen met twee artsen (Vittorio Emanuele Sacerdoti en Adriano Ossicini) een ingenieus plan om de Duitsers te dwarsbomen.
Om de SS buiten het gebouw te houden, bedachten de artsen een dodelijke ziekte die ze Syndroom K noemden. Dutzenden 'patiënten' hadden de fatale infectie opgelopen, en ze waarschuwden de SS dat de aandoening uiterst besmettelijk was. De truc werkte. De nazi's waren doodsbang om Syndroom K op te lopen en durfden de afdeling niet binnen te gaan, waardoor ze hun aandacht ergens anders op richtten.
De bezetters geloofden dat de artsen te maken hadden met een aandoening die leek op Koch-ziekte, of tuberculose, een besmettelijke ziekte genoemd naar de Duitse arts Robert Koch (op de foto).
In feite noemde Borromeo de fictieve ziekte "K" naar ofwel Albert Kesselring of Herbert Kappler.
Herbert Kappler, hier afgebeeld na zijn arrestatie in 1945, was de Nazi-hoofd van de politie in het bezette Rome.
In plaats van patiënten te behandelen, verstopten artsen en personeel van het Fatebenefratelli-ziekenhuis Joodse vluchtelingen. Borromeo en zijn team drongen er bij de bewoners op aan om ziek te lijken en luid te hoesten, waardoor symptomen werden nagebootst die leken op tuberculose.
De hele tijd voorzag het ziekenhuis de verplaatste Joodse burgers van voedsel en kleding, maar hield hen altijd geïsoleerd van de reguliere patiënten om de deceptie te behouden.
Generaal Roberto Lordi, een andere trouwe antifascist, smokkelde een radio binnen, waarna Borromeo en de ziekenhuispater Maurizio Bialek een zender in de kelder in elkaar zetten. Lordi werd later vermoord door de nazi's in de Ardeatijnse Grotten buiten Rome.
Andere items die in het Fatebenefratelli-ziekenhuis werden gesmokkeld, waren ziekenhuisbenodigdheden zoals medicijnen en linnen. Maar er werden ook wapens gesmokkeld.
Een bloeiende clandestiene drukkerij zorgde ervoor dat de Joodse patiënten die naar veiligere schuilplaatsen buiten het ziekenhuis verhuisden, waren voorzien van valse documenten die hen vrije beweging door de stad en daarbuiten toestonden.
Hoewel het Vaticaan had gesuggereerd dat het ziekenhuis buiten de Duitse autoriteit moest blijven, werd het in mei 1944 door de inmiddels wantrouwige nazi's binnengevallen. Vijf Joden werden vastgehouden. Paus Pius XII weigerde in te grijpen, zelfs toen duidelijk werd dat de SS begon te ontdekken wat er achter het fictieve Syndroom K schuilging.
Maar het was al het begin van het einde voor het Derde Rijk. Eind 1943 had Hitler, uit angst voor een doorbraak van de geallieerden in Italië, de bouw van de Winterlinie bevolen, een reeks militaire verdedigingswerken die hun opmars aanzienlijk vertraagden. Een bijzonder bloedige strijd vond plaats bij San Pietro Infine (op de foto).
De geallieerde troepen—specifiek het Amerikaanse Vijfde Leger—bevrijdden Rome in juni 1944. Op de foto rijdt luitenant-generaal Mark W. Clark in een jeep door het Sint-Pietersplein.
Na de bevrijding van Rome konden de drie artsen—Borromeo, Sacerdoti en Ossicini—eindelijk hun gedurfde plan onthullen. De truc redde ongeveer 100 vluchtelingen. In totaal overleefde meer dan 80% van de Romeinse Joden de bezetting dankzij de goedhartigheid van de Italiaanse bevolking. Op de foto is het Fatebenefratelli-ziekenhuis van nu te zien.
In 2016 onthulden twee Joodse overlevenden van de bezetting van de stad, Luciana Tedesco en Gabriele Sonnino, een plaquette op de muur van het ziekenhuis, uitgegeven door de International Raoul Wallenberg Foundation, ter erkenning van het "Huis van het Leven"—het ziekenhuis dat tientallen Joden redde tijdens de nazi-persecutie in Rome.
Bronnen: (Haaretz) (Shofar) (Europe Remembers) (Holocaust Encyclopedia)
Hoe een verzonnen ziekte Joden redde tijdens de Tweede Wereldoorlog
Hoe drie artsen erin slaagden de SS te bedriegen
LIFESTYLE Geschiedenis
Het was een van de meest gedurfde trucs van de Tweede Wereldoorlog: een valse ziekte zonder genezing die tientallen Joden uit de handen van de nazi's in bezet Rome redde. De fictieve aandoening stond bekend als Syndroom K en werd 'behandeld' in een ziekenhuis recht onder de neus van de Duitsers. Uit angst voor besmetting hielden de Gestapo en SS zich afzijdig van onderzoek naar het ziekenhuis. Maar al snel werd meer duidelijk over deze mysterieuze 'ziekte' en er moest alles aan worden gedaan om te voorkomen dat de waarheid naar buiten kwam.
Wat was Syndroom K en wat waren de redenen achter de uitvinding ervan? Klik verder en ontdek meer over de dodelijke oorlogsmalaise die nooit heeft bestaan.