Wat is de Afro-Braziliaanse vechtkunst bekend als capoeira? -

Capoeira is een dansachtige krijgskunst uit het 16e-eeuwse Brazilië. In het geheim bedacht door Afrikaanse slaven als vechttechniek, maar vermomd als danskunst, werd capoeira het symbool van de strijd van de tot slaaf gemaakte mensen in Amerika tijdens een van de donkerste hoofdstukken in de wereldgeschiedenis: de trans-Atlantische slavenhandel. Capoeira wordt gekenmerkt door een reeks complexe en acrobatische manoeuvres en wordt beschreven als de meest flamboyante vechtkunst. Maar het staat ook symbool voor rassenconflicten, culturele integratie, economische ontberingen en spirituele rijkdom. Hoe is capoeira precies geëvolueerd, en waarom is het zo'n belangrijk onderdeel van het Braziliaanse erfgoed?

Klik verder en leer meer over deze unieke dans en vorm van zelfverdediging.

© Getty Images

De oorsprong van capoeira -

De transatlantische slavenhandel bloeide van het midden van de 16e eeuw tot de jaren 1860. Het maakte deel uit van de wereldwijde slavenhandel die tot 12 miljoen tot slaaf gemaakte Afrikanen naar de Amerika en Zuid-Amerika bracht.

© NL Beeld

De trans-Atlantische slavenhandel -

Onder de tot slaaf gemaakte Afrikanen die in de jaren 1500 in Brazilië arriveerden, waren vooral die afkomstig uit gebieden van het huidige Gabon, Angola en beide Congos. Brazilië was een kolonie van de Portugese kroon, en Recife, een stad aan de noordoostkust van het land, was de eerste slavenhaven in Zuid-Amerika.

© Public Domain

Het Portugese Rijk -

Het Portugese Rijk werd in stand gehouden door slavenarbeid. Andere Braziliaanse havensteden, plaatsen zoals Salvador en Rio de Janeiro, werden ook berucht vanwege hun slavenmarkten.

© Getty Images

Tot slaaf gemaakt in Brazilië -

Gedurende bijna drie eeuwen werden naar schatting vier miljoen tot slaaf gemaakte mensen naar Brazilië verscheept.

© Getty Images

Uitgebuit -

Slaven in Brazilië werden tewerkgesteld op suiker- en tabaksplantages, en in goudmijnen. Ze werkten vaak onder vreselijke omstandigheden, met weinig toegang tot voedsel en water, en velen kwamen om onder de hete zon en de zweep.

© Getty Images

De n'golo dansen -

Er was weinig tijd voor rust en ontspanning, laat staan recreatie. Maar terug in hun thuisland was een populaire manier voor Angolezen om de tijd te doden om zich te vermaken met een dans die bekend staat als de n'golo, of engolo.

© Public Domain

Bantu vechtkunst -

De n'golo werd, en wordt nog steeds, uitgevoerd in een cirkel vergezeld van muziek en zang. N'golo is echter ook een traditionele Bantu vechtkunst.

© Public Domain

Zelfverdediging leren -

In Brazilië begonnen slaven, wanneer ze geen suikerriet aan het snijden waren of diamanten aan het wassen waren, in hun vrije tijd de n'golo te dansen als een manier om hun koloniale meesters te verbergen dat ze een vechtkunst aan het beoefenen en leren waren.

© Public Domain

Hun kunst verfijnen -

Zonder precies te weten wat de n'golo inhield, keken slavenhouders toe terwijl 'hun eigendom' verschillende vechttechnieken oefende.

© Public Domain

Geheime dans -

Naarmate de dans vorderde, werden de bewegingen steeds ingewikkelder, waarbij deelnemers de schopbeweging van een dier nabootsten terwijl ze zwaaiden, ontweken en weefden - angstaanjagende technieken die verborgen waren in de dans om de beoefenaars te beschermen tegen vergelding, aangezien elke vorm van onenigheid werd bestraft.

© Public Domain

Ontstaan van capoeira -

In de n'golo werd eigenlijk de voorloper van capoeira, een Afro-Braziliaanse vechtkunst en dans, waargenomen. In zijn recreatieve vorm was capoeira een middel om de gevoelens en hoop van de slaven te tonen. Maar het symboliseerde ook, althans in schijn, de aanval op hun eigenaren.

© Getty Images

Terugvechten -

Tegen het midden van de 19e eeuw begonnen de tot slaaf gemaakten terug te vechten. Velen ontsnapten aan de greep van hun meesters en vluchtten landinwaarts, naar de toevlucht van de uitgestrekte binnenlanden van Brazilië. Daar werd capoeira beoefend in afgelegen dorpen die bekend stonden als quilombos, en ontwikkelde het zich als onderdeel van een autonoom sociaal-cultureel systeem waar verschillende uitingen van Afrikaans erfgoed konden worden gehandhaafd.

© Getty Images

Capoeira komt op straat -

Ondertussen ondergingen de steden en steden van Brazilië een snelle en ongecontroleerde verstedelijking. Duizenden werden aangetrokken tot deze groeiende stedelijke gebieden, waaronder golven van veteranen en vluchtelingen uit de Paraguayaanse Oorlog, die eindigde in 1870. Veel van deze mensen werden aangetrokken tot capoeira, dat was gemigreerd van de regenwouden naar de straten. Naast het bieden van speelse ontspanning, werd capoeira beschouwd als een middel van verdediging onder een steeds onderdrukkender Portugees regime.

© Getty Images

De criminalisering van capoeira -

De slavernij in Brazilië werd beëindigd in 1888. Capoeira bleef echter bestaan, niet zozeer als kunstvorm, maar als een vechtmethode aangenomen door de criminele onderwereld. In feite werd capoeira tegen het einde van de 19e eeuw steeds meer losgekoppeld van zijn muziek en dans en was het in feite een criminele activiteit.

© Public Domain

Capoeira carioca -

Rio de Janeiro werd een broeinest van wat bekend stond als capoeira carioca. In wezen een straatvechttechniek, of capoeiragem, deze aangepaste versie maakte gebruik van verschillende wapens, waaronder knuppels, messen, scheermessen en machetes.

© Public Domain

Synoniem voor criminaliteit -

Naarmate capoeira meer synoniem werd met criminaliteit, werd het prompt verboden door de autoriteiten. Degenen die betrapt werden op het beoefenen van de kunst werden zwaar gestraft.

© Public Domain

Manduca da Praia -

Het verbieden van capoeira weerhield de straatbendes van Rio er niet van om een aantal echt legendarische capoeiragem voort te brengen, kleurrijke individuen zoals Manduca da Praia (afgebeeld), de zogenaamde 'Elegante Capoeira Vechter', en Mestre Besouro Manganga, de 'Onoverwinnelijke Capoeira Vechter'.

© Public Domain

Legitimering van capoeira -

In de jaren 1930 kreeg capoeira een nieuwe legitimiteit dankzij één bijzondere meester, of mestre, van de kunst: Manuel dos Reis Machado (1900–1974). Liefkozend bekend als Mestre Bimba, Machado was de grondlegger van de capoeira regional stijl - een hervorming van de traditionele capoeira. In 1932 opende hij de eerste capoeira school genaamd Luta Regional. Tegen het einde van het decennium had capoeira officiële erkenning gekregen van de overheid als een Braziliaans cultureel product en een legitieme vorm van zelfverdediging en atletiek.

© Public Domain

Pelé en ginga -

In de jaren 1950 ontwikkelden Braziliaanse spelers een stijl van voetbal die bekend staat als ginga. Het woord ginga vertaalt naar 'swing' of 'zwaai', en de stijl werd geïnspireerd door twee vormen van kunst: capoeira en samba. De meest gevierde beoefenaar van ginga was Pelé.

© Getty Images

Het mooie spel -

Door deze twee fundamenten te combineren, produceerde Brazilië een meest verfijnde stijl van voetbal en veranderde het de sport in jogo bonito, het 'mooie spel'.

© Getty Images

Mestre Jelon Vieira -

In de jaren 1970 werd capoeira gewaardeerd in vele regio's van Brazilië en in grote delen van de wereld. Twee mannen, Jelon Vieira en João Grande, waren grotendeels verantwoordelijk voor het promoten van de kunst. Vieira was zelfs een pionier in het presenteren van capoeira aan Amerikaans publiek. Hij richtte later DanceBrazil op, dat uitblinkt in uitvoeringen van werken uit de Afro-Braziliaanse artistieke beweging, met name capoeira.

© Public Domain

Mestre João Grande -

João Grande richtte ondertussen zijn eigen academie op, het Capoeira Angola Center van Mestre João Grande, in New York City in 1990.

© Shutterstock

Capoeira muziek -

Een essentieel onderdeel van de capoeira-cultuur is muziek. Bij de acrobatische en complexe manoeuvres hoort een orkest, dat afhankelijk van de stijl van capoeira meestal bestaat uit de berimbau (afgebeeld), pandeiro (rammel), atabaque (handtrommel) en de agogô (bel).

© Getty Images

De berimbau -

De berimbau is het leidende instrument; het bepaalt het tempo en de stijl van de muziek en het spel dat gespeeld wordt. Het is een traditionele Angolese muzikale boog die met een stok wordt bespeeld om verschillende tonen en ritmes te creëren.

© Shutterstock

Liedjes over geschiedenis -

Terwijl de instrumenten worden bespeeld, klapt de groep in de maat en zingt call-and-response-liederen in het Portugees. De teksten van capoeira spreken op een indrukwekkende manier over de geschiedenis van slavernij en bevrijding, raciale conflicten en culturele integratie, economische ontberingen en spirituele rijkdom van het land.

© Shutterstock

Spelen in de roda -

Deelnemers vormen een roda ("cirkel") en nemen om de beurt deel aan het bespelen van instrumenten, zingen en sparren in paren. Capoeira is inclusief - de kunst heeft veel zeer bekwame vrouwelijke beoefenaars gekregen, hoewel capoeira in zijn beginjaren een exclusief mannelijk domein was.

© Shutterstock

Wereldwijde kunstvorm -

Vandaag de dag beoefenen mensen over de hele wereld capoeira, niet alleen in parken, op stranden en in studio's, maar ook op universiteiten en professionele instellingen.

© Shutterstock

Culturele expressie -

Capoeira functioneert nog steeds als een uitdrukking van wederzijds respect tussen gemeenschappen, groepen en individuen, gespeeld als een acrobatische dans.

© Shutterstock

Symbolisch voor slavernij -

En hoewel het waarschijnlijk wordt beschreven als de meest flamboyante vechtsport in de geschiedenis, blijft capoeira fundamenteel symbolisch voor meer dan driehonderd jaar slavernij in Brazilië.

Bronnen: (Capoeira Geschiedenis) (Smithsonian Magazine) (De Geschiedenis van Vechtsporten) (Samba Voetbalscholen) (Afro-Braziliaanse Capoeira Vereniging)

© Getty Images